- ruch
- m III, D. -u; lm M. -y1. «zmiana położenia punktu materialnego (ciała) w stosunku do innych punktów dokonująca się w czasie; posuwanie się, przesuwanie się w pewnym kierunku»
Ruch ciał w przestrzeni.
Obserwować ruch spadającego przedmiotu.
∆ anat. Ruch robaczkowy «ruch przełyku, żołądka, jelit i moczowodów spowodowany rytmicznymi skurczami mięśni okrężnych»∆ biol. Ruch nastyczny «ruch organów roślin, np. liści, kwiatów, nie związany z kierunkiem działania wywołującego je bodźca, np. zamykanie się i otwieranie kwiatów pod wpływem temperatury; nastia»∆ fiz. Ruch jednostajny «ruch, w którym prędkość poruszającego się ciała jest we wszystkich punktach drogi jednakowa»∆ Ruch jednostajnie przyspieszony «ruch prostoliniowy zmienny, w którym przyspieszenie jest stałe»∆ Ruch krzywoliniowy «ruch punktu, którego torem jest linia krzywa»∆ Ruch obrotowy «ruch, w którym pewna prosta pozostaje nieruchoma, pozostałe zaś punkty bryły poruszają się po okręgach, których środki leżą na osi obrotu»∆ Ruch prostoliniowy «ruch punktu, którego torem jest linia prosta»∆ geol. Ruchy górotwórcze «ruchy skorupy ziemskiej obejmujące znaczne obszary Ziemi, prowadzące do powstawania gór fałdowych; orogeneza, górotwórczość»∆ Ruchy lądotwórcze «powolne, pionowe ruchy skorupy ziemskiej powodujące podnoszenie się lub opadanie znacznych jej obszarów i wywołujące wskutek tego zmiany w rozmieszczeniu lądów i mórz; lądotwórczość»∆ jęz. Ruchy artykulacyjne «ruchy narządów mowy powodujące powstawanie głosek; artykulacja»∆ techn. Ruch jałowy «ruch mechanizmu, maszyny itp., podczas którego nie jest wykonywana praca użyteczna»∆ Być w ruchu «o maszynach, urządzeniach itp.; funkcjonować, obracać się»∆ Puścić, wprawić coś w ruch «spowodować obracanie, poruszanie się czegoś»2. «sposób poruszania się, zmiana położenia ciała ludzkiego, zwierzęcego lub jego części; krok, gest, stąpnięcie, poruszenie się»Wdzięczne, zgrabne ruchy.
Ociężałe, niezgrabne, powolne ruchy.
Powściągliwe, sztywne, wytworne ruchy.
Niespokojne, nerwowe, niecierpliwe ruchy.
Sprężyste, elastyczne, miarowe ruchy.
Wykonać ruch głową.
Pochwycić coś zręcznym ruchem.
Wskazać coś ruchem ręki.
Leżeć, siedzieć, stać bez ruchu.
Mieć ruchy skrępowane przez ciasne ubranie.
◊ Mieć swobodę ruchów a) «mieć możliwość nie skrępowanego niczym poruszania się» b) «mieć możność swobodnego działania»3. blm«chodzenie, poruszanie się (praca fizyczna, spacer, gimnastyka), zwykle wykonywane w celu nabycia sprawności fizycznej»Zażywać dużo ruchu na świeżym powietrzu.
Zalecić komuś dużo ruchu.
4. blm«wzmożone wykonywanie jakichś czynności, np. dokonywanie zakupów przez wiele osób w tym samym czasie; krzątanina, bieganina, ożywienie; wchodzenie i wychodzenie wielu osób»Przedświąteczny ruch w sklepach.
Urlopowy ruch na dworcu.
Przedwieczorny ruch w gospodarstwie.
Na korytarzu panuje ciągły ruch.
◊ Być w ciągłym ruchu «prowadzić ożywiony tryb życia, krzątać się, biegać, zajmować się wieloma sprawami»◊ pot. Ruch w interesie «ożywiona działalność, szybkie zmiany»5. blm«poruszanie się przechodniów i pojazdów na drogach, ulicach, szosach itp.; jazda, kursowanie»Ruch autobusowy, tramwajowy, kolejowy.
Ruch osobowy, pasażerski, towarowy.
Ruch jednokierunkowy, dwukierunkowy.
Ruch pieszy, kołowy.
Przepisy ruchu.
Włączyć się do ruchu ulicznego.
Trasa szybkiego ruchu.
Regulować ruch na skrzyżowaniu.
∆ Dyżurny ruchu «pracownik kolejowy zarządzający ruchem pociągów na stacji»∆ Służba ruchu a) «obsługa pociągów i stacji kolejowych» b) «pracownicy organów policji czuwający nad przestrzeganiem przepisów drogowych i bezpieczeństwem na drogach»∆ Ruch tranzytowy «przejazd osób lub przewóz towarów z jednego państwa do drugiego przez terytorium trzeciego państwa»6. «zespół czynności, działań, akcji podejmowanych w jakimś celu, na jakimś polu, w jakiejś dziedzinie»Ruch artystyczny, literacki, czytelniczy, kulturalny, teatralny, oświatowy, wydawniczy.
Ruchy chłopskie.
Ruch ludowy, robotniczy.
Ruch niepodległościowy, rewolucyjny, wyzwoleńczy.
Ruch naukowy.
Zapoczątkować, zorganizować ruch muzyczny.
∆ Ruch oporu «w okresie II wojny światowej: zorganizowana konspiracyjna działalność mająca na celu walkę z okupantem»7. «przesunięcie figury na szachownicy w szachach, warcabach i innych podobnych grach»Teraz mój ruch.
Ruch koniem, pionkiem.
8. «przemieszczanie się wojska w terenie, manewr wojskowy, posunięcie wojska»Ruchy okrążające, oskrzydlające.
Słownik języka polskiego . 2013.
