stół

m IV, D. stołu, Ms. stole; lm M. stoły

1. «mebel, najczęściej drewniany, składający się z blatu opartego na nogach, służący do spożywania na nim posiłków, pisania, stawiania różnych przedmiotów»

Stół dębowy, mahoniowy, sosnowy.

Kamienny, marmurowy stół.

Stół jadalny, kancelaryjny, kuchenny, podręczny.

Stół okrągły, owalny, rozsuwany, składany, wąski.

Blat stołu.

Brzeg, koniec, krawędź, róg, skraj stołu.

Obficie zastawiony stół.

Położyć, postawić coś na stole.

Sprzątać ze stołu.

Usługiwać przy stole.

Ustawić stoły w podkowę.

Siedzieć, zasiąść przy stole, dookoła stołu, u stołu.

Siadać, usiąść, zasiąść do stołu.

Zająć miejsce przy stole.

Wstać, zerwać się od stołu.

Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem, z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy. (Mickiewicz)

∆ Stół biesiadny, weselny, wigilijny itp. «stół zastawiony do biesiady, uczty weselnej, wieczerzy wigilijnej itp.»

∆ Stół obrad, stół konferencyjny «stół, przy którym odbywają się obrady, konferencje; przen.: obrady, konferencja»

∆ Zielony stół, stół karciany; stół gry, do gry «stół, zwykle obity zielonym suknem, przeznaczony do gry w karty; stół do gier hazardowych»

∆ Szczyt stołu «węższy bok prostokątnego stołu; miejsce przy tym boku (zwykle naprzeciwko drzwi), uważane za najbardziej zaszczytne»

◊ Teren, droga równe, gładkie jak stół «teren, droga bardzo równe, nie mające wzniesień ani dołów»

◊ Jechać, poruszać się (równo) jak po stole «jechać, poruszać się bez wstrząsów, gładko»

◊ Okruchy, ochłapy (spadłe) z czyjegoś stołu; żywić się okruchami z czyjegoś stołu «resztki jedzenia, to, czego ktoś nie dojadł; żywić się resztkami czyjegoś jedzenia»

◊ Kłaść, rzucać karty na stół «stawiać sprawę jasno, otwarcie, wyjawiać szczerze motywy swego postępowania, swoje plany»

◊ Nakryć do stołu, nakryć stół do obiadu, do kolacji itp., nakryć stół na ileś osób «położyć na stole obrus, talerze, noże, widelce itp., tak aby można przy nim zjeść posiłek»

◊ Podać do stołu «postawić na stole naczynia z potrawami; podać posiłek»

◊ Prosić, zapraszać do stołu «prosić, zapraszać do spożycia posiłku przy stole»

◊ Stoły uginają się, gną się od czegoś «stoły są bogato zastawione»

◊ Wyłożyć, wyliczyć itp. pieniądze na stół «wypłacić, zapłacić całość należności od razu, gotówką»

◊ posp. Nóżki na stół «proszę dawać pieniądze, powiedzieć, ile się ich ma»

□ Uderz w stół, a nożyce się odezwą «kto ma coś na sumieniu, kto coś ukrywa, zataja, dosłucha się aluzji nawet wtedy, kiedy mówiący nie miał jej na myśli»

2. «jedzenie, pożywienie; sposób odżywiania się, rodzaj spożywanych posiłków»

Dobry, wyborny, wykwintny stół.

Jarski stół.

Rozkosze, uciechy stołu.

3. techn. «urządzenie składające się z blatu, często ruchomego (obrotowego, przesuwanego, przenośnego), opartego lub umocowanego na kilku nogach, zaopatrzone w różne przyrządy, używane w zakładach mechanicznych, laboratoriach, warsztatach itp.»

Stół montażowy, pomiarowy, szlifierski.

∆ med. Stół operacyjny «stół przystosowany do wykonywania operacji i zabiegów chirurgicznych»