- strzelać
- ndk I, \strzelaćam, \strzelaćasz, \strzelaćają, \strzelaćaj, \strzelaćał, \strzelaćany - strzelić dk VIa, \strzelaćlę, \strzelaćlisz, strzel, \strzelaćlił, \strzelaćlony1. «wypuszczać pocisk z broni palnej, strzałę z łuku itp.; o broni palnej: wyrzucać pocisk»
Strzelać z pistoletu, z karabinu, z fuzji, z procy.
Strzelać z dział.
Strzelać do celu, do ludzi.
Strzelać w ludzi, w drzewo.
Strzelać w powietrze, na postrach, na wiwat.
Strzelić w głowę, w serce.
Strzelać kulami, pociskami, śrutem.
Karabin strzela celnie.
∆ Strzelić do siebie, pot. strzelić sobie w łeb «popełnić samobójstwo używając broni palnej»∆ Strzelać na wiatr «strzelać w górę, w powietrze, nie celując w nikogo»◊ Strzelać dowcipami, żartami itp. «być bardzo dowcipnym, błyskotliwym w rozmowie; opowiadać efektownie dowcipy»◊ Strzelać oczami, spojrzeniami, wzrokiem; czyjeś oczy strzelają «spoglądać bystro, ciekawie (często: zalotnie); zerkać, rozglądać się na wszystkie strony; ktoś zerka ciekawie, ktoś kokietuje wzrokiem, oczami»◊ Prosto jak strzelił «zupełnie prosto, bez zakrętów (jak lot pocisku)»◊ pot. Strzelić byka, głupstwo, gafę «zrobić rażący błąd, popełnić głupstwo, gafę, postąpić niewłaściwie»◊ Coś strzeliło komuś do głowy, posp. do łba «coś raptem przyszło komuś na myśl, ktoś wpadł nagle na jakiś (zwykle: dziwny) pomysł»□ Człowiek strzela, (a) Pan Bóg kule nosi.□ Tere-fere kuku, strzela baba z łuku «o czyimś próżnym gadaniu»przen.Z czyichś oczu strzela złość, gniew, radość.
2. częściej ndk «zabijać (zwierzynę) za pomocą broni palnej; polować ze strzelbą»Strzelać zające, bażanty, kuropatwy.
Strzelony dzik, jeleń.
3. «wydawać odgłos przypominający strzały z broni palnej; powodować powstanie takiego odgłosu; uderzać z hukiem, trzaskiem; trzaskać»Strzelać palcami, obcasami.
Strzelać batem, z bata.
Ogień strzela (iskrami).
Piorun strzelił.
Silnik samochodowy strzela.
Strzela komuś w stawach.
∆ Tłuszcz, słonina strzela «tłuszcz, słonina w czasie smażenia skwierczy, pryska»◊ Strzelają korki (np. od szampana) «korki są wyciągane, wylatują z hukiem z butelek z winem»◊ Jak z bicza strzelił «o upływie czasu: bardzo szybko, nie wiadomo kiedy»◊ Jakby w kogoś piorun strzelił «ktoś jest ogromnie zaskoczony»◊ pot. Strzelić kielicha, wódkę, strzelić po jednym «wypić kieliszek wódki lub wina»◊ posp. Strzelić kogoś w twarz, w gębę, w pysk, w łeb, w ucho «mocno kogoś uderzyć; walnąć»4. «sięgać wysoko, wznosić się wysoko; unosić się, tryskać, wybuchać; o roślinach: szybko rosnąć, wyrastać, także: wypuszczać pędy nasienne»Wieże, kominy strzelały w niebo.
Płomień strzelił wysoko.
Fontanna strzela w górę.
Cebula strzelała w nasienie.
Pszenica strzelała w źdźbło.
5. częściej dk, pot. «wystąpić z czymś nagle, niespodziewanie; nieoczekiwanie powiedzieć coś; wypalić»Strzelić coś bez namysłu.
6. górn. «odpalać ładunek materiału wybuchowego, powodować eksplozję takiego ładunku w otworach strzałowych; o materiałach wybuchowych: eksplodować»7. sport. «w grach: silnie rzucać lub kopać piłkę, krążek, kierując je do bramki lub kosza przeciwnika»Strzelić gola.
Strzelić bramkę, w bramkę, do bramki.
Strzelić kosza, do kosza.
Piłkarz pewnie strzela.
strzelać się1. pot. «strzelać do samego siebie w celu samobójczym»2. przestarz. «strzelać do siebie wzajemnie, pojedynkować się na broń palną»Strzelali się o dziewczynę.
Strzelał się ze swym rywalem.
Słownik języka polskiego . 2013.
