- to
- I→ tenIIndm1. «partykuła o charakterze ekspresywnym, wyróżniająca lub wzmacniająca wyrazy, którym towarzyszy, lub zdania i części zdania, w których jest użyta, wzmacniająca też inne partykuły i spójniki (np. i, bo, no, a, ano, tak)»
Od kiedy to tak się zmieniłeś?
Właściwie to nie wiem, po co przyszedł.
Kogo to ja widzę?
A tośmy wpadli!
Zupełnie, ale to zupełnie zapomniałem.
Może się podobać, bo to i ładna, i miła.
Coraz to się robi zimniej.
Czy to on kpi z nas?
Szedł niby to do kina.
Że też to człowiek niczego nie przewidzi!
Mam iść? A to z jakiej racji?
Raz był wesoły i psotny, to znów smutny.
To ci dopiero pech.
To mi gracz!
A to mu dał!
◊ A (ale) i to… «wyrażenie ograniczające, uwydatniające kontrast»Gra tylko w brydża, a i to marnie.
◊ I to… «wyrażenie podkreślające jakąś cechę tego, co było wymienione»Lubi chleb, i to czerstwy.
◊ Co (cóż) to za… a) «wyrażenie ekspresywne w połączeniu z przymiotnikiem uwydatniające wysoki stopień nasilenia tego, co ten przymiotnik oznacza, równoznaczne z jaki»Co to za piękna dziewczyna.
b) «z rzeczownikiem używany dla wyrażenia różnych uczuć, np. podziwu, zachwytu dla kogoś, czegoś lub zdziwienia, powątpiewania w czyjąś wartość, w znaczenie czegoś, potępienia, nagany itp.»Co to za człowiek (= człowiek bardzo wartościowy, albo człowiek bardzo zły, nic nie wart).
◊ Co (cóż) to za jeden? «kim ten ktoś jest?»◊ Taki to… «określenie używane zastępczo, jeśli mówiący nie wymienia jakiejś cechy»W takim to a takim roku…
◊ Jak to a) «wyrażenie ekspresywne, występujące w zdaniach wtrąconych»Spóźnił się, jak to on, o godzinę.
b) «w pytaniach, oznaczające zaciekawienie, zdziwienie, zaskoczenie itp.»Jak to, już wychodzisz?
«uwydatniające zwykłość, typowość treści zdania»Było dużo zamętu, jak to zwykle w czasie przeprowadzki.
◊ No to co (z tego) «nic mnie ten fakt nie obchodzi, nie dotyczy mnie»◊ Otóż to «trafiłeś w sedno sprawy»◊ To tu, to tam «o miejscach bliżej nieokreślonych»◊ pot. Co to «który (w połączeniu z formami zaimka on)»Pajęczyna, co to ją babim latem nazywają.
2. «wyraz odnoszący orzeczenie zdania do sytuacji lub kontekstu, o których była mowa, występujący w funkcji podmiotu»a) «łączący się z orzeczeniem wyrażonym czasownikiem osobowym»Jak się to nazywa?
b) «łączący się z orzeczeniem złożonym zawierającym słowo posiłkowe być lub nie zawierającym go»To moja siostra.
To wcale nie jest takie ważne.
To pan?
Kto to jest ten pan?
Młody był to człowiek.
Było to z jego strony naiwnością.
To były ideały młodzieży.
c) «łączący się z orzeczeniem wyrażonym za pomocą słowa posiłkowego być (lub nie zawierającym go) i wyrażenia przyimkowego, przysłówka lub przymiotnika w rodzaju nijakim»Było to blisko domu.
Dla nas to było gorzej.
40 zł to za mało.
Myślisz, że to (jest) takie proste.
3. «spójnik występujący w części nadrzędnej zdań warunkowo-wynikowych, przyzwalających lub w zdaniach rozkazujących»Chcesz, to się kładź.
Nie mam pieniędzy, to i nigdzie nie wyjadę.
Choć mi się nie chce, to jednak muszę wyjść.
Gdybyś coś chciał, to napisz.
Jeśli mam tę książkę, to ci pożyczę.
Jak chcesz, to potrafisz pracować.
Jakby ci było zimno, to włóż jeszcze sweter.
Kiedy mówię, to wiem na pewno.
∆ Co… to… a) «wyrażenie, zwykle z powtórzonym tym samym wyrazem, tworzące równoważniki zdań o charakterze ekspresywnym»Zawsze co chłop, to chłop.
Śmiej się, a ja co wiem, to wiem.
□ Co dwie głowy, to nie jedna.□ Co się odwlecze, to nie uciecze.□ Co nagle, to po diable.□ Co w sercu, to na języku.□ Co z oczu, to z serca.□ Co zanadto, to niezdrowo.b) «wyrażenie używane w zdaniach, w których co w połączeniu z czasownikiem występuje w znaczeniu: ilekroć, ile razy, za każdym razem, gdy»Co spojrzę, to pustka.
Co strzelił, to chybił.
Co wejdzie wyżej, to spada.
«wyrażenie używane w zdaniach, w których co łączy się z wyrazami oznaczającymi powtarzanie się, wielokrotność czegoś, a także wybór na podstawie kolejności lub jakiejś innej cechy»Co premiera, to sukces.
Co jeden, to silniejszy.
□ Co godzina, to nowina.□ Co głowa, to rozum.□ Co kraj, to obyczaj.□ Co rok, to prorok «co rok rodzi się komuś dziecko»4. «wyraz występujący w funkcji łącznika, zwykle w zdaniach, w których podmiot i orzecznik są wyrażone za pomocą rzeczowników»Ziemia to planeta.
Myszy to szkodniki.
Gorsze zboże to poślad.
Słownik języka polskiego . 2013.
