tor

I

m IV, D. -u, Ms. torze; lm M. -y

1. «trasa, droga, po których porusza się jakieś ciało; droga, którą zakreśla w przestrzeni poruszający się obiekt, np. pocisk, pojazd kosmiczny; trajektoria»

Tory planet.

Tor światła.

Tory elektronów wewnątrz atomów.

∆ Tor wodny «droga wytyczona dla statków na wodach trudnych lub niebezpiecznych dla żeglugi»

◊ Coś (myśli, życie, praca itp.) idzie, biegnie, toczy się itp. swoim, utartym, wytkniętym lub innym, nowym torem «coś odbywa się tak, jak dotychczas, tak jak zaplanowano lub w sposób odmienny od dotychczasowego»

◊ Pchnąć, przestawić, naprowadzić itp. coś (np. twórczość teatralną, działalność, rozmowę) na inne, nowe, właściwe itp. tory «nadać czemuś inny, nowy, właściwy kierunek, zmienić dotychczasową działalność»

◊ Wkraczać na śliskie tory; rozmowa, dyskusja wkracza na śliskie tory «zacząć mówić o czymś krępującym, zacząć poruszać tematy kłopotliwe dla kogoś; rozmowa, dyskusja toczy się na takie tematy»

przen.

Dalej, bryło, z posad świata! nowymi cię pchniemy tory. (Mickiewicz)

2. «dwa równoległe ciągi szyn znajdujące się w ustalonej wzajemnej odległości, osadzone na podkładach spoczywających na odpowiednim podłożu, umożliwiające przejazd pojazdów szynowych: pociągów, tramwajów, wagonetek»

Szeroki, wąski tor.

Nasyp toru kolejowego.

Pociąg wjeżdża na tor drugi przy peronie pierwszym.

Odśnieżarki torów stacyjnych.

∆ Boczny tor «tor będący odgałęzieniem głównego toru, służący jako tor awaryjny, przeznaczony do specjalnego użytku»

∆ Ślepy tor «odgałęzienie toru, z którego nie ma wyjazdu, kończące się nasypem ziemnym lub rampą»

przen. «beznadziejna sytuacja, z której nie ma wyjścia»

◊ Ktoś odsunięty na boczny tor «ktoś, z kim przestano się liczyć, kogo odsunięto od jakiejś działalności»

3. sport. «wytyczona trasa o długości, szerokości, kształcie oraz nawierzchni przystosowanych do potrzeb danej dyscypliny sportowej»

Tor bobslejowy, kolarski, łyżwiarski, slalomowy, narciarski, wioślarski.

Bandy toru saneczkowego.

Biec po zewnętrznym torze.

∆ Tor wyścigowy «trasa wyścigów konnych, samochodowych i in.»

∆ Tor żużlowy «owalny tor wysypany żużlem, przystosowany do wyścigów motocyklowych»

∆ Tor wolny! «formuła wzywająca do umożliwienia przejścia, przejechania zawodnikowi na trasie (np. na nartach), ustąpienia z drogi lub informująca, że nie ma nikogo na trasie»

∆ Tor przeszkód «naturalne lub sztuczne przeszkody (np. płotki, rowy) rozstawione na pewnej przestrzeni, które zawodnik, zwykle biegacz lub koń biegnący w wyścigach, musi pokonać»

II

m IV, D. -u, Ms. torze, blm

chem. «(Th) promieniotwórczy pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 90, zaliczany do aktynowców; srebrzystobiały, dość miękki, ciągliwy metal, odporny na działanie czynników atmosferycznych, występujący w przyrodzie w postaci rzadko spotykanych minerałów; stosowany do produkcji anod, lamp rentgenowskich, do powlekania drucików lamp elektronowych itp.»

‹n.-łac.›

III

m IV, D. -u, Ms. torze; lm M. -y

«jednostka ciśnienia równa ciśnieniu słupa rtęci o wysokości 1 mm (skrót: Tr)»

‹od imienia mitologicznego boga›