uchylić

dk VIa, \uchylićlę, \uchylićlisz, uchyl, \uchylićlił, \uchylićlony - uchylać ndk I, \uchylićam, \uchylićasz, \uchylićają, \uchylićaj, \uchylićał, \uchylićany

1. «z lekka, na wpół otworzyć coś zamkniętego, odemknąć; lekko rozewrzeć, rozchylić»

Uchylić okno, drzwi.

Uchylone powieki.

Uchylone szuflady.

2. «nieco odsunąć (zasłonę, okrycie itp.) w celu odsłonięcia czegoś; odgiąć, odchylić»

Uchylić rąbka sukni.

Uchylić firankę, kotarę.

◊ Uchylać kapelusza, czapki «kłaniać się, unosząc lekko nad głowę zdjęty z niej kapelusz, czapkę»

◊ Uchylić rąbka tajemnicy «wyjawić częściowo tajemnicę»

3. «w odniesieniu do uchwał, wyroków, postanowień, zwyczajów itp.: pozbawić ważności, mocy prawnej; uczynić nie obowiązującym; unieważnić, cofnąć, odwołać, skasować, znieść»

Uchylić wyrok, decyzję, postanowienie sądu.

Uchylić jakieś przepisy.

Uchylić testament, zapis.

Uchylone ustawy, obowiązki.

∆ Uchylić propozycję, wniosek «nie przyjąć do wiadomości, nie uwzględnić, uznać za niebyłe propozycję, wniosek»

∆ praw. Uchylić pytanie «wycofać pytanie, uznane przez przewodniczącego rozprawy sądowej za niepotrzebne, niewłaściwe»

4. przestarz. «zgiąć ku dołowi; ugiąć, skłonić, pochylić»

tylko we fraz. książk. Uchylić przed czymś, przed kimś czoła, głowy, głowę «wyrazić swój szacunek, uznanie dla czegoś, kogoś; uznać czyjąś przewagę, rację»

◊ Uchylić karku «upokorzyć się przed kimś; uznać się za pokonanego»

uchylić się - uchylać się

1. «zostać częściowo otwartym»

Drzwi się uchyliły.

Okno się uchyliło.

2. częściej dk «odsunąć się na bok, odchylić się, aby uniknąć ciosu, dotknięcia itp.»

Uchylić się od uderzenia.

Uchylił się, żeby kogoś nie potrącić.

3. «uniknąć czegoś, wymówić się od czegoś»

Uchylić się od zeznań, od odpowiedzialności, od pracy.

Uchylać się od pomocy, od obowiązków.