wąs

m IV, D. -a, B.=M. a. D., Ms. wąsie; lm M. -y

1. często w lm «zarost nad górną wargą u mężczyzn»

Bujny, suty wąs.

Długie, sumiaste wąsy.

Zapuścić, zgolić, czernić wąsy.

Czesać, przycinać, pielęgnować wąsy.

Najeżyć, nastroszyć wąsy.

Szarpać, skubać wąsy.

Kręcić, podkręcać, przygryzać wąsa (rzadziej: wąs).

Wąsy sterczą.

Wąs ocienia, okrywa komuś usta.

Ozdobo twarzy, wąsy pokrętne! (Kniaźnin)

◊ Mówić, mruczeć, mamrotać coś pod wąsem «mówić coś cicho, niewyraźnie»

◊ Uśmiechać się pod wąsem «uśmiechać się lekko, nieznacznie»

◊ Wąs sypie się, wysypuje się, puszcza się komuś «komuś (młodemu) zaczyna rosnąć zarost; ktoś staje się dorosły»

□ Gdyby babcia miała wąsy, toby był wujaszek (toby była dziadkiem).

2. zwykle w lm «długie, sztywne włosy czuciowe, dotykowe lub wydłużone wyrostki skórne wyrastające po obu stronach pyska niektórych zwierząt»

Wąsy suma.

Kot oblizywał wąsy.

3. zwykle w lm «u pnączy: nitkowate organy czepne, które przymocowują roślinę do podpory, owijając się dokoła niej lub przywierając do niej przylgami»

Wąsy grochu, powoju, dzikiego wina.

∆ Wąsy jęczmienia, pszenicy itp. «ości na czubku kłosa jęczmienia, pszenicy lub innych zbóż»

4. «wąski i długi, czasem na końcu rozszczepiony przedmiot lub takież wystające zakończenie przedmiotu; także: rodzaj uchwytu do przytrzymywania, przyczepiania czegoś»

Wąsy kotwicy.