wiedzieć

ndk, wiem, wiesz, wiedzą, wiedz, \wiedziećdział, \wiedziećdzieli

«być świadomym czegoś, zdawać sobie z czegoś sprawę, orientować się w czymś; mieć wiedzę o czymś»

Wiedzieć o kimś wszystko.

Nic nie wiem o tej sprawie.

Chcieć wiedzieć całą prawdę.

Dobrze, dokładnie, doskonale, dużo, niewiele wiedzieć.

Wiedzieć coś na pewno, z pewnego źródła.

Wiedzieć o czymś z książek, z praktyki, z doświadczenia.

Wiem, co zamierzasz zrobić.

Wiedziała, że jest poważnie chora.

◊ Czy ja wiem, bo ja wiem «zwroty wyrażające niepewność, powątpiewanie, wahanie»

◊ Nie chcieć o kimś, o czymś wiedzieć «nie chcieć się do kogoś, w coś wtrącać, zajmować się kimś, czymś»

◊ Nie wiedzieć gdzie kogoś posadzić, jak kogoś witać, jak komuś dziękować itp. «nadzwyczaj serdecznie, wylewnie kogoś przyjmować, witać, dziękować komuś itp.»

◊ Nie wiedzieć o (bożym) świecie, o niczym «nie zdawać sobie sprawy z tego, co się dzieje dookoła, będąc czymś całkowicie pochłoniętym, zajętym; być odciętym od świata, nie mieć kontaktów z ludźmi, nie orientować się w niczym»

◊ O ile wiem «jeżeli się nie mylę, jeżeli dobrze mnie poinformowano»

◊ Wiedzieć z góry «przewidywać, trafnie przypuszczać»

◊ Wiedzieć, co w trawie piszczy «orientować się w sytuacji, domyślać się czegoś; wiedzieć, co się dzieje, co się święci»

◊ pot. Choćby, żeby nie wiem (nie wiedzieć) jak, co, ile, kto… «zwrot wyrażający zapewnienie, że coś zostanie zrealizowane, dokonane pomimo trudności, przeszkód; nie zważając na nic, na nikogo; mimo wszystko»

◊ Jak nie wiem co «wyrażenie wzmacniające treść tego, o czym jest mowa w zdaniu; bardzo, ogromnie, nadzwyczajnie»

◊ Kto go (tam) wie, Bóg wie co, Bóg raczy wiedzieć; posp. licho, czort wie, diabli wiedzą; choroba, cholera (go itp.) wie «nic o nim nie wiadomo, nikt nie wie; nie wiadomo co»

◊ Po raz nie wiem (rzad. nie wiedzieć) który «bardzo wiele razy»

◊ Wiesz (co), wiecie (co), wie pan (co), wie pani (co), rzad. trzeba (ci, wam) wiedzieć «zwroty wtrącone lub rozpoczynające jakąś wypowiedź, niekiedy zawierające jakąś propozycję»

◊ Żebyś wiedział, jakbyś wiedział (że…) «właśnie tak (jest) jak mówiłem, a właśnie tak, oczywiście»

◊ iron. Powiedział, co wiedział «o niezbyt mądrej wypowiedzi»

◊ Wiedz, masz wiedzieć (że…) «miej, miejcie na względzie, na uwadze; przyjmij, przyjmijcie do wiadomości»

◊ No wiesz, no wiecie «zwroty wtrącone, wyrażające niezadowolenie, zaskoczenie»

□ Nie wie prawica, co czyni lewica.

□ Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi.