wprost

1. «prosto, w prostej linii od jakiegoś punktu, od kogoś, nie na ukos»

Patrzeć wprost przed siebie.

Pędził wprost na rów.

∆ mat. Wprost proporcjonalny «o wielkościach (np. o masie, prędkości): pozostający w takim stosunku do drugiej wielkości, że gdy tę drugą zwiększymy lub zmniejszymy pewną liczbę razy, wówczas pierwsza zwiększy się lub zmniejszy taką samą liczbę razy»

2. «bez jakiegokolwiek pośrednictwa; bezpośrednio, z pominięciem kogoś, czegoś»

Kupować coś wprost od producenta.

Owoce wprost z drzewa.

Wysypał słodycze z torby wprost na stół.

Iść do kina wprost z pracy.

Pytanie skierowane wprost do prelegenta.

∆ log. Dowód nie wprost «dowód polegający na tym, że z negacji twierdzenia, które się ma udowodnić, wyprowadza się jej następstwa i okazuje ich fałszywość, co prowadzi do odrzucenia zaprzeczonego twierdzenia, a zatem przyjęcia twierdzenia dowodzonego»

3. «otwarcie, szczerze, bez aluzji; bez ogródek»

Powiedz wprost, o co ci chodzi.

Wystąpić przeciwko komuś wprost.

Powiedział wprost, co o nim myśli.

4. «partykuła o charakterze ekspresywnym uwydatniająca duży stopień nasilenia czegoś, używana dla zwrócenia na coś szczególnej uwagi, podkreślenia czegoś; wręcz, po prostu»

To wprost nie do wiary.

Wprost szalała z radości.

Nie mam wprost słów podzięki.

Położenie było wprost rozpaczliwe.

Było tam wprost nieznośnie.

◊ Wprost przeciwny; wprost przeciwnie «stanowiący całkowite przeciwieństwo, zupełnie, całkiem przeciwny; zupełnie, całkiem przeciwnie»

na wprost

1. to samo co wprost w zn. 1

Patrzeć, maszerować na wprost.

Działa ustawione do strzelania na wprost.

2. «w prostej linii od kogoś, czegoś, po przeciwległej stronie, naprzeciw(ko)»

Usiadła na wprost lustra.

Usiąść na wprost prelegenta.