charakter

m IV, D. -u, Ms. \charaktererze; lm M. -y

1. «właściwy danemu człowiekowi zespół względnie stałych podstawowych cech psychicznych, określających jego stosunek do rzeczywistości, motywację jego czynów i przyjmowany system wartości oraz wynikające stąd zachowanie i usposobienie»

Silny, nieugięty, słaby, gwałtowny, trudny, zły, dobry charakter.

Charakter człowieka, jednostki, narodu.

Moc, niezłomność, stałość charakteru.

Niezgodność charakterów (np. w małżeństwie).

Kształcić, naginać czyjś charakter.

Wyrobić, spaczyć sobie charakter.

Coś leży w czyimś charakterze.

◊ Żelazny, stalowy charakter «charakter silny, niezłomny nieugięty»

◊ Człowiek charakteru, z charakterem «człowiek o wybitnych cechach psychicznych, o silnej woli»

◊ Człowiek bez charakteru «człowiek słaby, o słabej woli»

◊ Szkoła charakteru «sytuacja życiowa, praca, działanie itp., wyrabiające w człowieku mocny charakter, silną wolę»

◊ Mieć charakter «mieć silną wolę, być samodzielnym i zdecydowanym w działaniu»

przen. «człowiek określany z punktu widzenia jego cech psychicznych, jego osobowości»

Nie zmusisz go, to twardy charakter.

◊ Czarny charakter a) «człowiek zły, przewrotny» b) teatr. «aktor grywający role ludzi złych, przewrotnych»

2. «zespół cech właściwych danemu przedmiotowi lub zjawisku, odróżniających je od innych przedmiotów i zjawisk tego samego rodzaju; wygląd, postać»

Oficjalny, urzędowy charakter wypowiedzi, dyskusji.

Pogodny charakter dzieła, twórczości, okolicy.

Impreza o charakterze dochodowym.

Nabierać charakteru.

Nadawać mieszkaniu zaciszny charakter.

Mieć, przybrać charakter rewolucji a. rewolucyjny.

∆ Charakter pisma (skrótowo: charakter) «sposób pisania; wygląd pisma właściwy piszącemu»

Prosty, pochyły, czytelny, wyrobiony, zmieniony charakter.

◊ Pracować, przebywać gdzieś, zatrudniać kogoś itp. w jakimś charakterze (np. w charakterze urzędnika, nauczyciela, gościa) «pełnić jakąś rolę, funkcję, mieć jakieś stanowisko, np. pracować jako urzędnik, nauczyciel, przebywać gdzieś jako gość»

◊ pot. żart. Mieć charakter w nogach «umieć szybko biegać; być skłonnym do szybkiej ucieczki»

3. lit. «postać literacka wyposażona w silnie zindywidualizowany zespół cech psychicznych oraz zasad i norm postępowania; przeciwieństwo typu (w utworze literackim, dramatycznym, filmowym itp.)»

∆ Komedia, dramat charakterów «komedia, dramat, w których akcja podporządkowana jest ukazaniu zindywidualizowanych portretów charakterologicznych»

‹gr.›