- wybić
- dk Xa, \wybićbiję, \wybićbijesz, \wybićbij, \wybićbił, \wybićbity - wybijać ndk I, \wybićam, \wybićasz, \wybićają, \wybićaj, \wybićał, \wybićany1. «uderzeniem spowodować wypadnięcie czegoś; wypchnąć, wysadzić, wytłuc, wytrącić coś»
Wybić szybę.
Wybić dno beczki.
Wybić korek z butelki.
Wybić komuś piłkę z ręki.
Wybić gwóźdź z deski.
∆ Wybić rękę, nogę (ze stawu) «zwichnąć, wykręcić rękę lub nogę na skutek uderzenia; wywichnąć»∆ Wybić piłkę «uderzeniem wyrzucić piłkę w zamierzonym kierunku»◊ pot. Wybić komuś lub sobie coś z głowy «sprawić, że ktoś poniecha jakiejś myśli, wyperswadować komuś lub sobie coś; poniechać myśli o czymś, zrezygnować z czegoś, odstąpić od jakiegoś zamiaru»◊ Wybić klin klinem «zwalczyć, usunąć coś stosując środek podobny do przyczyny niepożądanego stanu»◊ Wybić kogoś ze snu «sprawić, że ktoś nie może spać lub zasnąć (zwykle obudziwszy go)»2. «bijąc, tłukąc w coś jakimś narzędziem zrobić w czymś otwór, zagłębienie; przebić»Wybić dziurę w ścianie, murze.
3. «odcisnąć, wycisnąć, wytłoczyć coś, np. wzór na czymś, w czymś lub z czegoś, nadrukować; wykonać metalowy przedmiot techniką bicia, tłoczenia»Wybić medal pamiątkowy.
4. «położyć, pokryć, wysłać, wylepić czymś, obić; nabić, wysadzić»Wybić ściany adamaszkiem.
Pas wybijany ozdobnymi ćwiekami.
Rękojeść miecza wybijana rubinami.
5. «uderzając, stukając w coś, grając na czymś sprawić powstanie rytmicznych dźwięków; wystukać, wybębnić»Wybijać takt pałeczką.
Wybijać rytm piosenki.
Wybijać tempo.
◊ Wybijać krok «stąpać uderzając mocno butami (stopami) o ziemię; iść rytmicznie»◊ Wybijać hołubce «wykonywać w tańcu hołubce mocno przytupując»6. «o zegarze: wydzwonić godzinę»Zegar wybił ósmą.
Zegar wybija północ.
◊ Wybiła druga, piąta, północ itp. «zegar wydzwonił godzinę drugą, piątą, godzinę dwunastą w nocy itp.»◊ Wybiła godzina czegoś «nadeszła chwila ważna, przełomowa, krytyczna»◊ Wybiła czyjaś ostatnia godzina, chwila «nadeszła chwila czyjejś śmierci»7. tylko dk «sprawić komuś lanie; zbić, obić»Wybił syna za hardość.
8. zwykle dk «wygubić doszczętnie; zniszczyć wiele lub wielu; pozabijać»Wybić wilki w okolicy.
Wybić wszystkie muchy w mieszkaniu.
Wybito cały oddział żołnierzy.
◊ pot. Wybić do nogi, co do nogi «wybić, wystrzelać, zabić wszystkich, bez wyjątku»◊ Grad, deszcz wybił zboże, plony itp. «grad, deszcz zniszczył plony, wbił w ziemię, połamał zboże itp.»wybić się - wybijać się1. «wznieść się ponad innych pozycją, stanowiskiem; dojść do znaczenia, sławy; zrobić karierę»Wybić się w swojej specjalności.
Wybił się dzięki zdolnościom i pracy.
◊ Wybić się na czoło, na pierwszy plan, na pierwsze miejsce «zająć najwyższą pozycję, pierwsze miejsce»2. «wyodrębnić się, uwydatnić się, wyróżnić się na jakimś tle; wydobyć się, wydostać się; przebić się przez coś, przedrzeć się»Krokusy wybiły się spod śniegu.
Przenikliwy krzyk wybił się ponad inne głosy.
◊ pot. Wybić się ze snu «obudziwszy się nie móc ponownie zasnąć»3. sport. «oderwać się skokiem od ziemi, skoczni, trampoliny; odbić się»
Słownik języka polskiego . 2013.