- wyjść
- dk, \wyjśćjdę, \wyjśćjdziesz, wyjdź, wyszedł, wyszła, wyszli - wychodzić ndk VIa, \wyjśćdzę, \wyjśćdzisz, \wyjśćchodź, \wyjśćdził1. «opuścić jakieś miejsce, zwykle udając się dokądś, w jakimś celu»
Wyjść z domu.
Wyjść na spacer.
Wyjść po zakupy.
Wyjść do miasta.
Wyjść naprzeciw kogoś.
Wyjść oknem, przez okno.
Zwierzęta wychodzą na polowanie.
∆ sport. Wyjść na pierwsze miejsce, na prowadzenie itp. «prześcignąć wszystkich współzawodników i znaleźć się (w pewnej fazie zawodów, rozgrywek) na pierwszym miejscu»∆ środ. Wychodzić z roli «o aktorze: błędnie odtwarzać rolę, zapominać właściwego tekstu»◊ Wyjść na wolność «zostać zwolnionym z więzienia»◊ Wychodzić poza coś, z czegoś (poza ramy czegoś) «nie ograniczać się do czegoś, przekraczać zakres czegoś»◊ Nie móc wyjść z podziwu, z osłupienia, ze zdumienia «nie móc się nadziwić»◊ Wyjść z wprawy, pot. z formy «stracić wprawę w czymś, stracić formę, sprawność»◊ Wyjść z obiegu, z kursu, z mody, z użycia, ze zwyczaju «przestać być znanym, używanym, modnym itp.»◊ Wyjść z założenia «wziąć coś za podstawę, oprzeć się na czymś»◊ Wyjść za mąż, wyjść za kogoś «zawrzeć związek małżeński (z kimś)»◊ pot. Wyjść z siebie «stracić panowanie nad sobą, zdenerwować się»◊ Wychodzić z siebie, ze skóry «usilnie się starać, dawać z siebie wszystko»◊ Ktoś nie wychodzi od kogoś, z czyjegoś domu «ktoś często, ciągle przebywa u kogoś»◊ Coś wyszło komuś z głowy, z pamięci, z myśli «ktoś zapomniał o czymś»◊ Coś, ktoś nie wychodzi, nie może wyjść komuś z głowy, z myśli «ktoś nie może o czymś, o kimś zapomnieć; coś, ktoś zajmuje czyjąś uwagę, pochłania kogoś»◊ Nie wychodzić z jakiegoś ubrania «nosić stale to samo ubranie»przen.Słońce wyszło zza chmur.
2. «o środkach komunikacyjnych, zwłaszcza o statkach: wyjechać, wypłynąć»Statek wyszedł w morze.
Pociąg wychodził o północy.
3. «wystąpić, wypisać się skądś; porzucić coś»Wyjść ze szkoły, z wojska.
4. «pozbyć się czegoś, wydostać się z trudnej, kłopotliwej sytuacji»Wyjść z długów, z impasu, z matni, z opresji.
Wyjść z kłopotów, z tarapatów.
Wyjść cało z katastrofy, z niebezpieczeństwa.
Wychodzić z czegoś zwycięsko, z honorem, z zyskiem.
Wychodzić z czegoś bez szwanku bez skazy, bez straty, obronną ręką.
◊ Dobrze, źle wyjść (na czymś) «odnieść sukces, korzyść lub ponieść straty, doznać niepowodzenia»◊ pot. Wyjść na czysto, na swoje «nie stracić na czymś (i nie zarobić)»□ Wyjść (na czymś) jak Zabłocki na mydle «zrobić zły interes, ponieść stratę»5. «wziąć początek, wywieść się skądś»Inicjatywa, propozycja wyszła od kogoś.
Z Podhala wyszło wielu malarzy.
6. «wydostać się skądś na zewnątrz: stać się widocznym, słyszalnym, odczuwalnym»Żyły wyszły komuś na czoło.
Dym wychodził z komina.
Włosy wychodziły komuś spod czapki.
Skarga, plotka wyszła od kogoś.
◊ Oczy wychodzą komuś z orbit, na wierzch «gałki oczne wysuwają się ku przodowi z oczodołów, stają się bardziej widoczne, zwykle na znak zdziwienia, zdumienia, podziwu»◊ Coś wyszło na jaw, na światło dzienne «coś przestało być tajemnicą, zostało ujawnione, stało się znane»◊ pot. Coś wyszło komuś bokiem «coś obróciło się na złe, nie dało pomyślnego rezultatu, skutku»◊ Coś wchodzi jednym uchem, a wychodzi drugim «ktoś słucha czegoś nieuważnie, po usłyszeniu szybko zapomina»□ Wyszło szydło z worka «coś się wydało, ujawniło»7. «zostać ogłoszonym, podanym do wiadomości»Wyszedł rozkaz, zakaz.
8. «ukazać się w druku, zostać wydrukowanym»Książka wyszła w małym nakładzie.
Pismo wychodzi co miesiąc.
∆ druk. Coś wyszło spod prasy «coś zostało wydrukowane»9. «zostać zrobionym, sformowanym, ukończonym przez kogoś»Posąg wyszedł spod dłuta sławnego mistrza.
∆ Z czegoś (np. z materiału) wyszło tyle a tyle czegoś (np. sukienek) «czegoś starczyło na tyle a tyle czegoś, z czegoś zrobiono tyle a tyle czegoś»◊ Wyjść na kogoś (np. na fachowca, na mistrza) «zostać, stać się kimś (fachowcem, mistrzem)»◊ pot. Wyjść na człowieka, na ludzi «stać się jednostką wartościową społecznie; osiągnąć wykształcenie, stanowisko»◊ Wyjść na błazna, na głupca itp. «okazać się głupcem błaznem, ośmieszyć się»◊ Dobrze, źle wychodzić (na zdjęciu, na fotografii) «być, nie być fotogenicznym»10. «zostać zrealizowanym, wykonanym we właściwy sposób; udać się»Nic mu w życiu nie wychodziło.
Robota dobrze wyszła.
Wyszło mi trudne zadanie.
Pasjans szybko wyszedł.
11. pot. «zostać wydanym, zużytym; wyczerpać się»Papierosy komuś wyszły.
Wyszły mu już wszystkie zaoszczędzone pieniądze.
12. pot. «przybrać jakiś obrót, dać jakiś wynik; wyniknąć»Coś wyszło komuś na dobre, na złe, na korzyść, na pożytek.
◊ Na jedno wychodzi «to i to daje ten sam wynik, do tego samego prowadzi»◊ Coś wychodzi komuś na zdrowie «coś jest korzystne dla zdrowia»◊ Wychodzi na to, że… «z sytuacji wynika, że…; okoliczności, pozory świadczą, że…»13. pot. «o włosach: wypaść»Wszystkie włosy wyszły mu w czasie choroby.
14. karc. «zacząć grę, rozgrywkę kładąc jakąś kartę»Wyjść w piki, w króla.
15. → wychodzić
Słownik języka polskiego . 2013.
