zaciąć

dk Xc, \zaciąćtnę, \zaciąćtniesz, \zaciąćtnij, \zaciąćciął, \zaciąćcięła, \zaciąćcięli, \zaciąćcięty - zacinać ndk I, \zaciąćam, \zaciąćasz, \zaciąćają, \zaciąćaj, \zaciąćał, \zaciąćany

1. «uderzyć czymś ostrym, tnącym, raniącym; zrobić na czymś cięcie; skaleczyć, zranić»

Zaciąć pień siekierą.

Zaciąć przeciwnika szablą.

Zaciąć kogoś brzytwą przy goleniu.

◊ Zaciąć konia «uderzyć, smagnąć czymś (np. batem) konia, aby ruszył z miejsca lub szybciej biegł»

◊ Deszcz, śnieg zacina; wiatr zacina deszczem, śniegiem «deszcz, śnieg pada z ukosa (przy silnym wietrze); wiatr smaga deszczem, śniegiem»

2. «ścisnąć, zacisnąć, zewrzeć (usta, wargi, zęby) zwykle opanowując ból, gniew, wzburzenie»

Zaciąć wargi w gniewie.

Zaciął usta, by się opanować.

Zaciął zęby z bólu.

◊ pot. Zaciąć zęby «postanowić wytrwać; zawziąć się»

zaciąć się - zacinać się

1. «skaleczyć się, zranić się lekko czymś ostrym»

Zaciąć się żyletką, scyzorykiem.

Zaciąć się w palec.

2. «o ustach, wargach, szczękach: ścisnąć się, zacisnąć się, zewrzeć się»

Usta jej zacięły się w uporze.

3. «o mechanizmach, ich częściach, o ruchomych elementach czegoś: nie dać się otworzyć, uruchomić»

Zaciął się zamek u drzwi.

Karabin się zaciął.

Zacięła się szuflada w biurku.

4. zwykle ndk «robić mimowolne przerwy w mówieniu, zatrzymywać się na jakimś słowie, na jakiejś sylabie, nie mogąc chwilowo mówić dalej; jąkać się»

Zacinał się trochę, gdy był zdenerwowany.

5. «uprzeć się, uwziąć się, zawziąć się nie chcąc ustąpić»

Zaciąć się w uporze, w milczeniu, w gniewie.