- założyć
- dk VIb, \założyćżę, \założyćżysz, \założyćłóż, \założyćżył, \założyćżony - zakładać ndk I, \założyćam, \założyćasz, \założyćają, \założyćaj, \założyćał, \założyćany1. «urządzić coś, zorganizować, zapoczątkować; zbudować»
Założyć jakieś towarzystwo, przedsiębiorstwo.
Założyć spółdzielnię, fabrykę.
Założyć miasto.
∆ Założyć książeczkę mieszkaniową, samochodową itp.; założyć książeczkę oszczędnościową «wyrobić sobie książeczkę oszczędnościową o specjalnym przeznaczeniu oszczędności; wyrobić sobie książeczkę, do której wpisuje się wkłady oszczędnościowe»∆ Zakładać gniazda, legowiska «o ptakach i zwierzętach: budować, urządzać gniazda, legowiska»◊ Założyć rodzinę «zawrzeć związek małżeński»2. «umieścić coś gdzieś, w czymś, na czymś, umocować; położyć coś na czymś; nałożyć, włożyć»Założyć okulary, krawat.
Zakładać ładunki wybuchowe.
Założyć nogę na nogę.
Zakładać kajdanki.
∆ Założyć elektryczność, kanalizację, gaz itp. «zainstalować, przeprowadzić elektryczność, gaz, kanalizację itp.»∆ Założyć konie (do wozu, do pługa) «zaprząc konie (do wozu, do pługa)»∆ Założyć szwy, klamry «zszyć, zespolić brzegi rany za pomocą nici chirurgicznych, klamer»◊ Siedzieć z założonymi rękami «nic nie robić, nie brać w czymś udziału»3. «podwinąć coś, zagiąć, załamać»Założyć brzeg spódnicy.
Założyć rękawy.
◊ Założyć stronę książki «zaznaczyć miejsce w książce, wkładając zakładkę między kartki»4. «zapłacić jakąś należność za kogoś, z zamiarem odebrania później tej sumy»Założyć składkę za nieobecnego kolegę.
5. «przyjąć jakieś stwierdzenie jako podstawę do dalszych wywodów»Zakładamy, że słyszał całą rozmowę.
6. «zaplanować, zaprojektować coś, postawić za zadanie, za cel»Założyła sobie, że doprowadzi sprawę do końca.
7. częściej dk «pokryć czymś jakąś powierzchnię; zapełnić, zapchać coś czymś»Założyć biurko papierami.
8. praw. «przedstawić coś komuś do rozpatrzenia; wystąpić z czymś, wnieść coś»∆ Założyć rewizję (od wyroku) «wznowić postępowanie sądowe, rozpatrzyć ponownie sprawę zakończoną wyrokiem prawomocnym»∆ Założyć apelację «odwołać się do wyższej instancji sądowej»∆ Założyć protest «zaprotestować»założyć się - zakładać się1. «umówić się, że ten, kto ma rację, wygrywa coś u strony przeciwnej; zrobić zakład»Założyli się o dużą sumę.
2. częściej ndk «zachodzić na siebie, nakładać się»Poły płaszcza zakładają się na siebie.
Słownik języka polskiego . 2013.
