zapalić

dk VIa, \zapalićlę, \zapalićlisz, \zapalićpal, \zapalićlił, \zapalićlony - zapalać ndk I, \zapalićam, \zapalićasz, \zapalićają, \zapalićaj, \zapalićał, \zapalićany

1. «wzniecić ogień, sprawić, że coś się zajmie płomieniem, zacznie się palić, tlić»

Zapalić gaz.

Zapalić zapałkę.

∆ Bomba zapalająca, granat, pocisk zapalający «bomba, granat, pocisk wypełnione mieszaniną palną, używane w czasie działań wojennych do wzniecania pożarów»

∆ Zapalić motor, silnik «wprawić w ruch motor, silnik, spowodować funkcjonowanie motoru, silnika; włączyć, uruchomić motor, silnik»

∆ Motor, silnik zapalił «motor, silnik został uruchomiony, zaczął pracować, funkcjonować»

przen. «pobudzić, zachęcić kogoś do czegoś, wzbudzić, rozbudzić w kimś zapał, entuzjazm, chęć do działania»

Zapalić żołnierzy do walki.

Zapalić kogoś do czynu, do działania.

2. «spowodować, że coś się zaświeci, rozjarzy, stając się źródłem światła; nacisnąć, przekręcić kontakt włączając prąd w instalacji elektrycznej»

Zapalić świecę, świeczki.

Zapalić lampkę, latarkę.

Zapalić światło.

przen. «sprawić, że coś zajaśnieje, zabłyszczy; rozświetlić coś»

Słońce zapaliło blaski na śniegu.

3. pot. «przytknąć płomień zapałki lub zapalniczki do papierosa, cygara, fajki, spowodować rozżarzenie się tytoniu; użyć palącego się papierosa, cygara, fajki wciągając i wydmuchując dym»

Zapalić papierosa, fajkę.

Zapal sobie.

Chcesz zapalić?

Daj zapalić!

zapalić się - zapalać się

1. zwykle dk «zająć się ogniem; zapłonąć, rozpalić się»

Dach się zapalił.

Słoma się zapaliła od iskry.

◊ Zapalić się do czegoś (do jakiejś idei, pracy, do jakiegoś przedsięwzięcia, projektu itd.), do kogoś «nabrać ochoty, entuzjazmu, zapragnąć czegoś mocno, usilnie, z zapałem dążyć do czegoś; zakochać się w kimś»

2. «zostać zapalonym, zabłysnąć światłem; rozbłysnąć»

Zapalały się światła w domach.

przen.

a) «zacząć błyszczeć; zalśnić, zaświecić, zabłysnąć»

Blask, błysk, ognik (gniewu, radości) zapalił się w czyichś oczach.

Oczy czyjeś zapalają się gniewem, radością, radosnym blaskiem, błyskami gniewu.

b) «rozbudzić się w kimś, opanować czyjeś myśli, uczucie»

Gniew, nienawiść zapala się w kimś.

c) «podniecić się, stać się wzbudzonym, unieść się, zapałać (jakimś uczuciem)»

Zapalał się w dyskusji, w rozmowie.

Zapalać się gniewem, miłością, namiętnością.