zjeść

dk, zjem, zjesz, zjedzą, zjedz, zjadł, zjedli, zjedzony, zjadłszy - zjadać ndk I, \zjeśćam, \zjeśćasz, \zjeśćają, \zjeśćaj, \zjeśćał, \zjeśćany

1. «spożyć pokarm (pogryzłszy go i połknąwszy)»

Zjeść coś łapczywie, w pośpiechu, na stojąco.

Zjeść coś z apetytem, ze smakiem.

Zjeść coś na surowo, na zimno.

Zjeść zupę, kawałek chleba.

Zjeść śniadanie, obiad, kolację.

Zjeść coś na obiad.

Na śniadanie zjadał talerz owsianki.

Lubi dobrze zjeść.

Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły. (Krasicki)

∆ pot. Coś (np. futro) jest zjedzone przez mole «coś jest zniszczone, pocięte, ma dziury wygryzione przez mole»

◊ Zjadać końcówki, litery (głoski), zdania «mówiąc lub pisząc opuszczać końcówki, litery, zdania»

◊ Zjadać kogoś wzrokiem, oczami; patrzeć na kogoś, jakby się go chciało zjeść «patrzeć na kogoś natarczywie, uporczywie; wpatrywać się w kogoś z zachwytem»

◊ iron. Komuś się zdaje, że wszystkie rozumy zjadł «ktoś jest zarozumiały, przemądrzały, ktoś uważa, że wszystko wie»

◊ pot. Móc zjeść konia z kopytami «być bardzo głodnym, móc zjeść bardzo dużo; mieć zdrowy żołądek»

◊ Nie dać się zjeść w kaszy «nie pozwolić się wyzyskać, okpić, nie pozwolić szkodzić sobie; umieć się bronić»

◊ Zjeść zęby na czymś «znać się na czymś dobrze, zdobyć duże doświadczenie w jakiejś dziedzinie»

◊ Ktoś zje diabła, nim (jeżeli) coś zrobi, nim (jeżeli) coś się stanie «ktoś nigdy czegoś nie zrobi; nigdy nie dojdzie do czegoś mimo czyichś najusilniejszych starań»

□ Czekaj tatka latka, aż kobyłę wilcy zjedzą.

□ Zjesz beczkę soli, nim poznasz do woli «trzeba wiele z kimś razem przeżyć, aby go dobrze poznać»

przen. pot.

a) «pochłonąć, zużyć (dużo, zbyt wiele czegoś), zabrać coś»

Piecyk elektryczny zjada dużo prądu.

Wszystkie oszczędności zjadł im remont domu.

b) «wpłynąć ujemnie na stan kogoś, czegoś; zniszczyć, wyniszczyć»

Choroba, tęsknota kogoś zjada.

Nerwy, zmartwienia kogoś zjadają.

Żelazne okucia zjedzone przez rdzę.

Wilgotne ściany zjedzone przez grzyb.

2. tylko dk, pot. «wyrządzić komuś krzywdę (częściej z przeczeniem)»

Nie bój się, przecież cię nie zjem.

3. tylko dk, pot. «przymówić, dociąć komuś, zmusić kogoś do milczenia trafnym i złośliwym argumentem»

Dyskutanci zjedli go w paru zdaniach.