- zły
- źli, gorszy1. «ujemny pod względem moralnym; wrogo usposobiony do ludzi, usiłujący szkodzić, szkodzący innym; będący objawem takich cech; szkodliwy; nieetyczny»
Zły człowiek.
Zły charakter.
Złe skłonności, popędy, instynkty.
Zły wpływ.
Złe zamiary.
Złe czyny, uczynki.
Złe moce.
◊ Zły duch a) «diabeł, szatan» b) «inspirator czyichś złych uczynków, element destrukcyjny jakiejś zbiorowości ludzkiej»∆ Złe towarzystwo «towarzystwo nieodpowiednie, demoralizujące»∆ Zła wola «nieuczciwość czyichś zamiarów, chęć szkodzenia innym»∆ praw. Zła wiara «świadomość, że własne postępowanie jest niezgodne z prawem lub z obowiązującymi zasadami współżycia społecznego»□ Zły to ptak, co swoje (własne) gniazdo kala.2. «gniewny, rozgniewany, rozzłoszczony; łatwo wpadający w gniew; będący wyrazem, objawem czyjejś złości, czyjegoś gniewu»Zły wzrok.
Złe spojrzenie.
Był zły na syna za lenistwo.
Siedział, ponury i zły.
∆ Zły pies «pies rzucający się na ludzi»◊ Nie powiedzieć komuś złego słowa, nie usłyszeć od kogoś złego słowa «nie powiedzieć komuś nic przykrego, nie usłyszeć od kogoś nic złośliwego, przykrego, nie spotkać się z naganą»◊ Zły humor, nastrój, złe usposobienie «zdenerwowanie, przygnębienie, smutny nastrój»◊ Patrzeć na kogoś, na coś złym okiem «być niechętnym, nieżyczliwym dla kogoś, dla czegoś»◊ posp. Kogoś zalewa zła krew «ktoś bardzo się złości, unosi się gniewem, oburzeniem»3. «nie wywiązujący się należycie ze swoich obowiązków, źle coś wykonujący; niesumienny, nieudolny»Zły uczeń.
Zły pracownik, rzemieślnik.
Zły gospodarz.
◊ Obym był złym prorokiem «oby się nie sprawdziły moje przewidywania»□ Złej tanecznicy zawadza (przeszkadza) rąbek u spódnicy.4. «negatywny, niepochlebny, ujemny, niekorzystny»Zła opinia, sława.
Złe stopnie, oceny.
Złe wrażenie.
◊ Coś ma złą markę «coś ma niedobrą opinię»◊ Przedstawiać kogoś, coś w złym świetle «wyrażać się o kimś, o czymś niepochlebnie, opowiadać o kimś, o czymś coś ujemnego»5. «zapowiadający, przynoszący coś niepomyślnego; nieszczęśliwy, niepomyślny, przygnębiający, smutny»Zła nowina, wiadomość.
Zły los.
Zła dola.
Złe przeczucie.
Zła wróżba.
Zły znak.
Zła passa.
◊ Zły dzień, rok itp., złe czasy «dzień, rok, w którym kogoś spotkało niepowodzenie, w którym się komuś nie wiedzie; czasy ciężkie, pełne niepowodzeń, nieszczęść»◊ Zły sen «sen męczący, straszny»◊ Przyszła dla kogoś, na kogoś zła godzina, wybiła zła godzina dla kogoś «nadeszła dla kogoś pora niepowodzeń, nieszczęść»◊ Robić dobrą minę do złej gry «udawać zadowolenie, dobre samopoczucie w trudnej, przykrej sytuacji; nadrabiać miną»◊ Wymówić, powiedzieć coś w złą godzinę «rzekomo spowodować niepomyślny obrót jakiejś sprawy przez wypowiedzenie czegoś»◊ Urodzić się pod złą gwiazdą «nie mieć powodzenia w życiu, być nieszczęśliwym»◊ Zrobić sobie coś złego «zrobić sobie krzywdę»6. «mający małą wartość, będący niskiej jakości, niskiego gatunku; niewłaściwy, nieodpowiedni, niestosowny, niepożądany»Zły towar.
Złe odżywianie.
Zła nawierzchnia drogi.
Złe warunki mieszkaniowe.
Zła książka.
Zła polszczyzna.
Zła wymowa.
Zły akcent.
Zły stan zdrowia.
Zła ziemia, gleba.
∆ Zły słuch, wzrok «słuch, wzrok osłabiony, przytępiony»∆ fiz. Zły przewodnik ciepła, elektryczności «ciało trudno przewodzące ciepło, elektryczność lub nie przewodzące ich wcale»◊ Zła pogoda «brzydka, deszczowa pogoda»◊ Zła strona czegoś «ujemny element, składnik czegoś, ujemna cecha czegoś»◊ pot. Być w złej formie «nie wykazywać dostatecznej sprawności fizycznej lub odporności psychicznej»◊ Być w złym sosie «czuć się źle, być niezdrowym; nie mieć humoru»◊ Znać kogoś jak zły szeląg, jak zły grosz «znać kogoś bardzo dobrze, zwłaszcza znać jego cechy ujemne»◊ żart. Dobra wódka nie jest zła, dobre wino nie jest złe «nie szkodzi napić się dobrej wódki, dobrego wina»□ Nie ma złej drogi do swej niebogi.7. «nie ten, o który chodzi, nie taki, do którego ktoś dąży»Jechać w złym kierunku.
Dokonać złego wyboru.
◊ Być na złej drodze a) «wyciągać niewłaściwe wnioski z fałszywych przesłanek» b) «prowadzić niemoralne życie»◊ Zejść na złą drogę, sprowadzić kogoś na złą drogę «zdemoralizować się, wykoleić się; zdemoralizować, wykoleić kogoś»złe blmw użyciu rzecz.1. «to, co jest niezgodne z zasadami moralności, z zasadami współżycia społecznego; przeciwieństwo dobra, ideału moralnego»Namawiać, przywieść kogoś do złego.
◊ Mieć, poczytywać coś komuś za złe «negatywnie oceniać czyjś postępek, czyjąś postawę»2. «czyn, wydarzenie przynoszące komuś nieszczęście, szkodę»Nie życzyć nikomu złego.
Wyrządzić komuś, doznać od kogoś wiele złego.
Dużo złego tu zdziałał.
Płacić złem za dobre.
Coś wychodzi komuś na złe.
◊ Z dwojga złego (coś jest lepsze; wybrać coś, wybrać mniejsze zło) «z dwóch rzeczy złych (coś jest mniej złe, wybrać coś)»◊ Na domiar złego «w dodatku, do wymienionych już kłopotów, trosk, nieszczęść»□ Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.□ Siła złego na jednego «dużo, za dużo zła, nieszczęść spotyka jednego człowieka»3. gw. «zły duch; diabeł, szatan»Złe go opętało.
◊ Złe nie śpi «należy się zawsze liczyć z możliwością kłopotów, nieszczęść»zły w użyciu rzecz.1. «zły człowiek»□ Dobrego i karczma nie zepsuje, złego i kościół nie naprawi.□ Złego diabli nie porwą (nie wezmą, nie zabiorą).2. gw. «zły duch; diabeł, szatan»Zły go kusi.
Słownik języka polskiego . 2013.
