- znaleźć
- dk XI, znajdę, znajdziesz, znajdź, \znaleźćlazł, \znaleźćleźli, \znaleźćleziony, \znaleźćlazłszy - znajdować ndk IV, \znaleźćduję, \znaleźćdujesz, \znaleźćduj, \znaleźćował, \znaleźćowany, rzad. znajdywać ndk VIIIa, \znaleźćduję, \znaleźćdujesz, \znaleźćduj, \znaleźćywał, \znaleźćywany1. «odnaleźć, odszukać kogoś lub coś schowanego, ukrytego, natrafić na rzecz pozostawioną gdzieś, zgubioną przez siebie lub kogoś innego»
Policja znalazła skradzione rzeczy.
Zgubione pióro znalazł w kieszeni.
Znaleźć uciekiniera.
◊ pot. Coś (jest) jak znalazł «coś jest bardzo odpowiednie w danej sytuacji»◊ Sam diabeł kogoś nie znajdzie «niepodobna kogoś znaleźć»□ Lepiej z mądrym zgubić niż z głupim znaleźć.2. «dzięki staraniom, poszukiwaniom, stać się właścicielem, użytkownikiem czegoś; wynaleźć, zdobyć kogoś, coś»Znaleźć mieszkanie, pracę.
Znaleźć wolny stolik w restauracji.
Zawsze znajdował dużo grzybów.
Znaleźć męża, żonę.
Znaleźć opiekunkę do dzieci.
Znaleźć kupca, amatora na coś.
◊ Coś (np. ból, cierpienie, radość) znajduje ujście, upust w czymś «coś (np. ból, cierpienie, radość itp.) wyładowują się, uzewnętrzniają się, w czymś»◊ Ktoś nie znajduje słów, słów podziwu, zachwytu «ktoś mówi, pisze o czymś z najwyższym podziwem, zachwytem»◊ Nie móc znaleźć sobie miejsca «być bardzo podenerwowanym; kręcić się, chodzić tu i tam w zdenerwowaniu, niepokoju»◊ Znaleźć argument, wybieg, wymówkę, wytłumaczenie; znaleźć odpowiedź, replikę «użyć właściwego argumentu, wybiegu, wymówki, trafnie na coś odpowiedzieć»◊ Znaleźć czas na coś «wygospodarować czas na coś, zdążyć z czymś»◊ Znaleźć pomieszczenie, miejsce «zostać umieszczonym gdzieś»◊ Znajdować przyjemność, rozrywkę, zadowolenie w czymś «doznawać przyjemności, zadowolenia, radości na skutek czegoś, mieć rozrywkę z powodu czegoś»◊ Znaleźć radę, sposób, lekarstwo na coś «zaradzić czemuś, rozwiązać jakiś problem, naprawić jakieś zło»◊ Znaleźć sposobność «stworzyć sytuację dogodną do załatwienia jakiejś sprawy»◊ Znaleźć uśmiech, pociechę, dobre słowo dla kogoś «uśmiechnąć się do kogoś, pocieszyć kogoś, okazać komuś życzliwość itp.»◊ Znaleźć wspólny język (z kimś) «porozumieć się z kimś dzięki podobnym poglądom»◊ Znaleźć w sobie odwagę, siłę, dość, na tyle odwagi, siły itp. żeby… «zdobyć się na odwagę, wysiłek itp. żeby…»◊ Znaleźć cel w życiu «określić, uświadomić sobie cel, do którego się dąży w życiu»3. «zastać coś, natknąć się, natrafić na kogoś, na coś; wykryć, stwierdzić występowanie czegoś»Znaleźć kartkę w drzwiach.
Codziennie znajdował list w skrzynce.
W moczu znaleziono ślady cukru.
◊ Znaleźć śmierć «umrzeć, zginąć»4. «otrzymać, zyskać, uzyskać, osiągnąć; doświadczyć czegoś na sobie, spotkać się z czymś»Znajdować u kogoś uznanie, zrozumienie, oparcie, pomoc.
Znaleźć u kogoś schronienie.
Znajdować u kogoś gościnność, serdeczne przyjęcie.
Znaleźć w kimś przyjaciela.
Znaleźć pociechę w czymś.
◊ Coś znajduje zastosowanie w czymś «coś zostaje zastosowane do czegoś»◊ Coś znajduje wyraz w czymś «coś uzewnętrznia się, przejawia się w czymś»5. przestarz. «dojść do wniosku, przekonać się, ocenić, osądzić»Znalazła ją w dobrym zdrowiu.
znaleźć się - znajdować się, znajdywać się1. częściej znaleźć się - znajdywać się «zostać odszukanym, odnalezionym»Zguba zawsze się znajdywała.
Zgubiona książka znalazła się w szufladzie.
Zaginione dzieci znalazły się w lesie.
2. częściej znaleźć się - znajdywać się «zostać wyszukanym, uzyskanym dzięki staraniom»Znajdzie się coś na przekąskę.
Znalazło się wolne miejsce w przedziale.
Praca zawsze się znajdzie.
◊ Znajdzie się na coś, na kogoś rada, znajdą się na kogoś środki, sposoby «można będzie sobie poradzić z kimś, z czymś»3. częściej znaleźć się - znajdywać się «wystąpić gdzieś, pojawić się, ukazać się»Książka znalazła się w sprzedaży.
Wzmianka o tym znalazła się w prasie.
4. «zacząć gdzieś przebywać, zająć gdzieś jakieś miejsce»Znaleźć się gdzieś przypadkiem.
Po godzinie jazdy znalazł się na miejscu.
Nie wiedział, gdzie się znajduje.
◊ Znaleźć się na bruku «zostać bez mieszkania, bez środków do życia, bez pracy zarobkowej»◊ Znaleźć się na liście «ujrzeć swoje nazwisko wśród innych na jakiejś liście; zostać zaliczonym do jakiejś grupy, wejść w skład czegoś»◊ Znajdować się w czyichś rękach «być czyjąś własnością; być zależnym od kogoś, należeć do kogoś»5. częściej ndk znajdować się «zajmować jakieś miejsce, mieścić się gdzieś, w czymś»W powietrzu znajduje się tlen.
6. częściej znaleźć się - znajdować się «zacząć doznawać czegoś, odczuwać coś, cierpieć coś; zostać doprowadzonym do jakiegoś stanu»Znaleźć się w trudnej sytuacji.
Znaleźć się w obliczu niebezpieczeństwa.
Dom znajdował się w ruinie.
◊ pot. Znaleźć się w kropce «zostać postawionym wobec problemu trudnego do rozwiązania»7. tylko dk «zachować się (zwykle w odpowiedni sposób, właściwie)»Umieć się znaleźć w towarzystwie.
Słownik języka polskiego . 2013.
