- zrobić
- dk VIa, \zrobićbię, \zrobićbisz, zrób, \zrobićbił, \zrobićbiony1. «wykonać, wytworzyć, wyprodukować coś; przyrządzić, sporządzić coś»
Zrobić sweter na drutach.
Zrobić komuś obuwie.
Zrobić szafę, półki.
Zrobić model czegoś.
Reżyser zrobił dobry film.
Zrobić obiad, kolację.
Zrobić ciasto.
◊ Zrobić coś z niczego «osiągnąć większy sukces, lepszy wynik w wykonaniu czegoś, niż można się było spodziewać»◊ Zrobić coś od ręki, na poczekaniu «wykonać coś zaraz, natychmiast»◊ Zrobić z igły widły «wyolbrzymić coś, uczynić z czegoś małego rzecz wielkiej wagi»□ I w Paryżu nie zrobią z owsa ryżu.2. «wypełnić zadanie, uczynić coś (często z dopełnieniem odczasownikowym, precyzującym tę czynność); dokonać czegoś, sprawić, zdziałać coś»Zrobić kilka kroków, ruchów.
Zrobić badania analityczne, zastrzyk, opatrunek.
Zrobić pranie, porządki.
Zrobić notatki, spis czegoś.
Zrobić awanturę.
Zrobić zamieszanie, zbiegowisko.
Zrobić komuś propozycję, uwagę.
Zrobić komuś krzywdę, przykrość.
Zrobić dobry uczynek.
Nie móc nic zrobić dla kogoś.
pot. Zrobić siusiu, kupkę.
◊ Coś komuś dobrze, świetnie zrobi «coś komuś pomoże, wpłynie dobrze na czyjeś samopoczucie, na czyjś stan zdrowia»◊ Coś komuś nie zrobi różnicy «coś komuś jest obojętne, coś nie będzie miało dla kogoś znaczenia, nie sprawi kłopotu»◊ Ktoś zrobił, coś zrobiło na kimś jakieś wrażenie «ktoś wywołał, coś wywołało u kogoś jakieś przeżycie uczuciowe, ktoś się bardzo komuś spodobał, coś przykuło czyjąś uwagę»◊ Co z nim zrobić «nie ma na niego rady»◊ Co nam kto zrobi, co mi zrobicie itp. «nic się nie stanie, ktoś (nam, im, mnie) nie wyrządzi krzywdy, szkody itp.»◊ Co zrobić z czymś «gdzie coś położyć, umieścić, jak coś wykorzystać»◊ Co z tym fantem zrobić «jak się zachować w danej sytuacji, co począć»◊ Nie mieć co ze sobą zrobić «nie mieć się gdzie podziać»◊ Zrobić furorę «wprawić kogoś w zachwyt, w podziw, zyskać aplauz, spodobać się»◊ Zrobić interes (dobry, zły) na kimś, na czymś «zarobić (lub stracić) na kimś, na czymś, wyzyskać kogoś lub wyzyskać okazję»◊ Zrobić karierę «zdobyć powodzenie w życiu, dobrą pozycję życiową, osiągnąć wysokie stanowisko»◊ Zrobić komuś grzeczność, łaskę «wyświadczyć komuś przysługę»◊ Zrobić komuś wstyd «skompromitować, zawstydzić kogoś; być powodem czyjegoś wstydu»◊ Zrobić komuś miejsce «usunąć się lub wstać ustąpiwszy komuś miejsca»◊ Zrobić z kogoś człowieka «wychować kogoś na porządnego człowieka, dobrego obywatela»◊ Zrobić sobie (komuś) coś złego «targnąć się na swoje, czyjeś życie, zdrowie, popełnić samobójstwo»◊ Zrobić koniec z czymś, z kimś «zakończyć coś, zerwać z czymś; unieszkodliwić kogoś»◊ Zrobić z kimś porządek «zmusić kogoś do posłuchu, karności, do właściwego zachowania się, ukarać kogoś»◊ Zrobić oko (do kogoś) «spojrzeć na kogoś znacząco»◊ Zrobić (wielkie) oczy «zdziwić się bardzo (zwykle szeroko otworzywszy oczy)»◊ Zrobić duży, wielki krok naprzód «osiągnąć postęp, powodzenie w jakiejś dziedzinie, w jakimś przedsięwzięciu»◊ Zrobić pierwszy krok, pierwsze kroki «zapoczątkować coś, wykazać inicjatywę w jakimś kierunku»◊ Zrobić (dobry) początek «zapoczątkować, zacząć coś (pomyślnie)»◊ Zrobić sprawunki, zakupy «pokupować, kupić coś»◊ Zrobić swoje «wykonać to, co do kogoś należy, co jest czyimś obowiązkiem»◊ Zrobić z czegoś użytek a) «posłużyć się czymś, wykorzystać coś» b) «wyciągnąć przykre dla kogoś konsekwencje z jakiejś sprawy, z czyjegoś postępowania»◊ Zrobić wiele, wszystko aby… «dołożyć wszelkich starań, aby (coś się stało, udało, zostało osiągnięte)»◊ Zrobić wyjątek «odstąpić od reguły, zasady, zwyczaju»◊ Zrobić zdjęcie, fotografię «sfotografować (kogoś, coś)»◊ książk. Zrobić dramat, tragedię z czegoś «potraktować jakąś błahą sprawę zbyt serio, zbyt tragicznie»◊ pot. Zrobić kawał drogi, ileś kilometrów «przejść, przejechać ileś kilometrów»◊ Zrobić kasę «obliczyć stan kasy»◊ Zrobić majątek, pieniądze, miliony «dorobić się, wzbogacić się»◊ Zrobić maturę, doktorat, dyplom itp. «zdać egzamin maturalny, uzyskać stopień doktora, dyplom»◊ Zrobić prawo jazdy «po zdaniu egzaminu, uzyskać odpowiedni dokument uprawniający do prowadzenia pojazdów mechanicznych»◊ Zrobić komuś kawał «spłatać komuś figla, zakpić z kogoś»◊ Zrobić komuś na złość «postąpić złośliwie, na przekór komuś, wbrew czyjejś woli, czyjemuś życzeniu»◊ Zrobić z kogoś durnia, wariata, złodzieja itp. «potraktować kogoś jak durnia, wariata, złodzieja itp., wyrobić komuś opinię, durnia, wariata, złodzieja»◊ Nie wiedzieć co zrobić z rękami «czując skrępowanie nie wiedzieć, jak ułożyć ręce, w jakiej pozycji je trzymać»◊ Coś zrobiło klapę «coś się nie udało, nie powiodło się»◊ posp. Zrobić kogoś na szaro «całkowicie kogoś pognębić»◊ Zrobić kogoś w konia «postawić kogoś w kompromitującej sytuacji; ośmieszyć, wydrwić kogoś»◊ środ. Zrobić skok «włamać się gdzieś, ukraść coś, napaść na kogoś»□ Murzyn zrobił swoje, murzyn może odejść.3. «postąpić, zachować się w jakiś sposób»Zrobić dobrze, słusznie, źle.
Najlepiej zrobisz, kiedy sobie pójdziesz.
◊ Co, cóż ja zrobię bez kogoś, bez czegoś «jak będę żyć, co ja pocznę bez kogoś, czegoś»◊ Co, cóż ja zrobię (że…) «nic nie poradzę (że…)»4. «urządzić, zorganizować coś»Zrobić zebranie, zabawę.
Zrobić sobie święto, wakacje.
zrobić się1. strona zwrotna czas. zrobić w zn. 1. tylko we fraz. żart. Zrobić się na piękną, na bóstwo «upiększyć się, zrobić sobie makijaż; wystroić się»2. «stać się jakimś; zmienić się, przeobrazić się»Z wątłego dziecka zrobił się silny mężczyzna.
Z gładkiej twarzy zrobiła się pomarszczona.
Z ładnych firanek zrobiły się gałgany.
◊ Co się z niego (z niej) zrobiło! «jak on (ona) bardzo się zmienił (zmieniła)»◊ Zrobiło się komuś niedobrze, słabo, gorąco, zimno «ktoś dostał mdłości, odczuł, że jest mu słabo, gorąco, zimno»◊ Zrobiło się komuś ciemno w oczach, przed oczyma «ktoś nagle przestał widzieć (często na chwilę przed zemdleniem)»◊ Zrobiło się komuś smutno, rzewnie, radośnie itp. (na duszy, na sercu) «ktoś doznał uczucia smutku, radości itp.»◊ Zrobiło się komuś żal czegoś, kogoś «ktoś pożałował czegoś; ktoś poczuł współczucie dla kogoś»◊ Zrobiło się głośno koło kogoś, czegoś «ktoś się stał ośrodkiem publicznego zainteresowania; jakaś sprawa wzbudziła zainteresowanie, była żywo omawiana»3. «o porach, okresach, zjawiskach, faktach: nastać, nastąpić, rozpocząć się, powstać, pojawić się, uczynić się»Zrobił się dzień, wieczór.
Zrobiła się noc, późna godzina.
Zrobiło się zimno, ciepło.
Na drogach zrobiły się zaspy, kałuże.
Zrobiły się komuś wrzody, rany.
Zrobiło się zamieszanie.
Zrobił się tłok, bałagan.
Zrobiło się gwarno, cicho.
◊ pot. Dziura w niebie się nie zrobi «nic ważnego lub złego się nie stanie (zwłaszcza po odejściu kogoś skądś, po czyjejś śmierci)»zrobi się! pot. «wykrzyknienie oznaczające gotowość do czynu, do pracy; tak jest, zrobię, wykonam to»Zrobi się, szefie!
Słownik języka polskiego . 2013.
