zwalić

dk VIa, \zwalićlę, \zwalićlisz, zwal, \zwalićlił, \zwalićlony - zwalać ndk I, \zwalićam, \zwalićasz, \zwalićają, \zwalićaj, \zwalićał, \zwalićany

1. «waląc, rzucając, zgromadzić coś w jednym miejscu, zsypać razem, bezładnie; zrzucić z góry na dół»

Zwalić siano z wozu.

Śmiecie zwalono na kupę.

Narzędzia zwalone nieporządnie w kącie.

2. «spowodować upadek, przewrócenie się, spadnięcie kogoś lub czegoś, rzucić kogoś, coś na ziemię; przewrócić, wywrócić, powalić»

Zwalić kogoś na podłogę uderzeniem pięści.

Zwalić kogoś z konia, z siodła.

Koń zwalił jeźdźca na ziemię.

Wichry zwaliły stare drzewa.

◊ Zwalić kogoś z nóg a) «przewrócić kogoś» b) «stać się przyczyną czyjegoś zasłabnięcia, czyjejś choroby, utraty sił»

3. «spowodować zniszczenie, rozpadnięcie się czegoś; rozwalić, zburzyć»

Spychacz zwalił resztki murów.

4. «obarczyć kogoś czymś, obciążyć kogoś winą, odpowiedzialnością za coś, przypisać coś komuś, czemuś; zepchnąć coś (np. jakieś obowiązki) na kogoś, wyręczyć się kimś»

Zwalić winę, odpowiedzialność na kogoś.

Zwalić swoje obowiązki na kogoś, na czyjeś barki.

Zwalano na niego najcięższą robotę.

zwalić się - zwalać się

1. pot. «spaść na kogoś, na coś całym ciężarem, obsunąć się; upaść ciężko, bezwładnie, całym ciężarem ciała; przewrócić się, runąć»

Zwalić się bezsilnie na łóżko.

Zwalił się na podłogę.

Zwalić się z konia.

Strop zwalił się na kogoś.

Samolot zwalił się zaraz po starcie.

Drzewo zwaliło się na ziemię.

◊ Zwalić się z nóg «upaść na ziemię, na podłogę; przewrócić się»

◊ Zwalić się komuś na kark, na głowę a) «o sprawach przykrych, uciążliwych: pojawić się, wystąpić, zaistnieć» b) «o osobach niepożądanych: przybyć do kogoś niespodziewanie, zatrzymać się u kogoś»

przen.

Zwaliło się mnóstwo roboty.

Nieszczęścia zwaliły się na kogoś.

2. pot. «nadejść, przybyć, zjawić się gromadnie; ściągnąć zewsząd, zgromadzić się»

Goście zwalili się tłumnie.

Na wesele zwaliło się mnóstwo ludzi.