- żelazny
- 1. «zawierający żelazo»
Ruda żelazna.
Metale żelazne.
Meteoryty żelazne.
2. «zrobiony z żelaza, będący żelazem»Żelazna krata, brama.
Żelazne okucia.
Piecyk żelazny.
Opiłki żelazne.
∆ Żelazna kurtyna «dodatkowa, metalowa kurtyna w teatrze zabezpieczająca przed rozszerzeniem się pożaru»przen. «określenie przedziału między państwami kapitalistycznymi a państwami socjalistycznymi używane po drugiej wojnie światowej»∆ List żelazny «pismo, w którym sąd zapewnia oskarżonego przebywającego za granicą, że nie zostanie aresztowany, jeśli stawi się w sądzie w oznaczonym terminie; dawniej: dokument zapewniający nietykalność osobistą, bezpieczny przejazd itp.»◊ Żelazna porcja «nienaruszalny zapas czegoś, zwykle żywności, amunicji, przechowywany na wypadek ostatecznej konieczności»◊ Żelazny kapitał «kapitał, którego nie wolno naruszyć; pieniądze odłożone na określony cel, kwota, którą można wydać tylko zgodnie z przeznaczeniem»◊ Żelazny repertuar «utwory dramatyczne, muzyczne itp. często wznawiane, wykonywane, cieszące się powodzeniem u publiczności; role, utwory będące stałymi pozycjami w czyichś występach artystycznych»◊ pot. Mówić, pisać o czymś jak o żelaznym wilku «mówić, pisać o czymś sobie zupełnie nie znanym; mówić, pisać o czymś bardzo osobliwym, nieprawdopodobnym»◊ Słuchać czegoś jak bajki o żelaznym wilku «słuchać historii nieprawdopodobnej; słuchając czegoś, nie wierzyć temu»◊ Trzymać kogoś, coś żelazną ręką «trzymać kogoś, coś w karności, w bezwzględnym posłuszeństwie; stosować ostrą dyscyplinę, rządzić energicznie, despotycznie»przen.a) «twardy, mocny jak żelazo; silny, odporny fizycznie, wytrzymały»Żelazny organizm.
Żelazne mięśnie, nerwy.
Żelazne ręce.
Żelazne zdrowie.
b) «bezwzględny, nienaruszony; nienaruszalny, niezmienny»Żelazna dyscyplina.
Żelazny rygor.
Żelazna konsekwencja, logika.
Żelazne zasady.
Żelazne prawo ekonomiki.
Mieć żelazną wolę.
Słownik języka polskiego . 2013.