- ciągnąć
- ndk Va, \ciągnąćnę, \ciągnąćniesz, \ciągnąćnij, \ciągnąćnął, \ciągnąćnęła, \ciągnąćnęli, \ciągnąćnięty (\ciągnąćniony)1. «przesuwać, wlec kogoś, coś; prowadzić, przewozić, przeciągać kogoś, coś z wysiłkiem, trudem, przezwyciężając opór»
Ciągnąć opierające się dziecko.
Ciągnąć psa na smyczy.
Ciągnąć zabawkę na sznurku.
Ciągnąć palcem po szybie.
Konie ciągną wóz.
Lokomotywa ciągnie wagony.
◊ Ciągnąć za sobą nogi «chodzić z trudem; ledwo chodzić»przen.a) «brać kogoś ze sobą, prowadzić kogoś dokądś (często: wbrew jego woli); namawiać kogoś do towarzyszenia sobie, zmuszać kogoś do czegoś»Ciągnąć kogoś do kina, do knajpy, na wódkę.
Ciągnąć kogoś do ołtarza, do ślubu.
b) «prowadzić, wieść, organizować coś; dawać sobie radę z czymś; pracować, działać, żyć, przebywać gdzieś, pokonując trudności, przezwyciężając opór itp.»Ciągnąć pracę, naukę, gospodarstwo.
Ciągnęła życie samotnie.
Ledwo ciągnął na swoich dwóch hektarach.
2. «wyciągać, wydobywać, wybierać, brać»Ciągnąć sieci z jeziora, wodę ze studni.
∆ hand. Ciągnąć weksel «przekazywać płatność weksla, obciążać kogoś płatnością weksla; trasować weksel»◊ Ciągnąć losy, numery, węzełki, zapałki itp. «losować»◊ Ciągnąć z kogoś, z czegoś dochody, zyski, korzyści itp. «mieć dochody, zyski dzięki komuś, czemuś; wykorzystywać kogoś, coś»3. «wciągać coś w siebie, wchłaniać, chłonąć; pić, zwłaszcza długo i wolno»Ciągnąć herbatę ze szklanki.
Ciągnąć lemoniadę przez słomkę.
Rośliny ciągną pożywienie z ziemi.
Knot ciągnie naftę.
◊ Ciągnąć dym z fajki, z cybucha, z papierosa; rzadziej: ciągnąć fajkę, cygaro itp. «palić fajkę, papierosa, cygaro»4. «przybliżać do siebie, przyciągać»Magnes ciągnie metale.
Ziemia ciągnie ciała ku sobie.
Wir rzeki ciągnął go na dno.
□ Natura ciągnie wilka do lasu.przen. «pociągać, przyciągać, kusić, wabić»Lektura jej nie ciągnie.
Ciągnie go do złego.
5. «pociągać, szarpać, targać; ciężarem swym pochylać, przechylać kogoś»Ciągnąć kogoś za rękaw, za warkocz, za ucho.
Ciągnąć psa za ogon.
Ciągnąć gwóźdź obcęgami.
Ciężki plecak ciągnął go do tyłu.
◊ Ciągnąć kogoś za język «usiłować wydobyć od kogoś jakąś wiadomość; usilnie wypytywać»◊ Ciągnąć kogoś za uszy «pomagać komuś osiągnąć coś przy minimalnym udziale z jego strony»◊ Ciągnąć coś (np. argumenty, dowody, twierdzenia) za włosy «naginać coś sztucznie do założeń powziętych z góry; naciągać»◊ Ciągnąć w swoją stronę «działać na swoją korzyść; troszczyć się o własne sprawy»6. «wydłużać, rozciągać coś»Ciągnął gumę, aż pękła.
◊ Ciągnąć mur, ścianę, ulicę itp. «stawiać, budować mur, ścianę; budować domy wzdłuż ulicy; wydłużać ulicę, projektować jej przebieg»◊ Ciągnąć linię (np. tramwajową), druty, przewody telefoniczne itp. «instalować linię telefoniczną, tramwajową itp., doprowadzać odpowiednie druty, przewody, szyny itp.»7. «robić, mówić coś w dalszym ciągu, przez dłuższy czas; kontynuować, przedłużać, przeciągać»Ciągnąć zebranie, przedstawienie.
Ciągnąć rozmowę, opowiadanie.
Po krótkiej przerwie prelegent ciągnął dalej.
∆ Ciągnąć ton, nutę itp. «śpiewać, grać długo, przeciągle»8. «o powietrzu, wietrze, chłodzie itp. (także nieos.): wiać, dąć, dmuchać»Chłód ciągnął od rzeki a. od rzeki ciągnęło chłodem.
Z ogrodu ciągnęła woń bzów.
◊ Piec dobrze, źle ciągnie; w piecu dobrze, źle ciągnie «w piecu jest dobry, zły przepływ powietrza; w piecu dobrze, źle się pali»9. «zmierzać, dążyć w jakimś kierunku (zwykle gromadnie); posuwać się, przeciągać, sunąć; lecieć, płynąć, jechać»Wojska ciągną na front.
Szosami ciągnęły tłumy uchodźców.
Ranny łoś ciągnął w las.
Węgorze ciągnęły na tarło.
Stójmy! - jak cicho! - słyszę ciągnące żurawie. (Mickiewicz)
◊ pot. Ciągnąć setką, sześćdziesiątką itp. «o kierowcy pojazdu mechanicznego: jechać, prowadzić pojazd z szybkością 100, 60 km na godzinę»przen.a) «zbliżać się, nadciągać, nadchodzić»Burza ciągnie.
Chmury ciągną z zachodu.
b) «mieć do czegoś pociąg, skłonność, zamiłowanie, upodobanie; być amatorem czegoś, zwolennikiem kogoś»Ciągnąć do sportu, do lekkiego życia, do złych kolegów.
10. górn. «przemieszczać urobek i materiały w kopalni specjalnymi urządzeniami, które je podnoszą lub opuszczają po drogach pionowych i stromych»11. techn. «obrabiać plastycznie metale i stopy (druty, pręty, rury), zwykle na zimno, przez stopniowe zmniejszanie przekroju poprzecznego i wydłużanie materiału, przeciąganego przez otwór ciągadła»Metale dają się kuć i ciągnąć.
12. techn. «wytłaczać na prasie naczynia z blachy lub z arkuszy tworzyw sztucznych»ciągnąć się1. «być ciągniętym, wleczonym»Sznurowadła ciągnęły się za nim po ziemi.
2. «pociągać, szarpać, targać wzajemnie jeden drugiego»Łobuziaki ciągnęły się za włosy.
3. «być ciągliwym, rozciągliwym; rozciągać się, wydłużać się»Ciągnące się ciasto, cukierki.
4. «zajmować pewien obszar, zwłaszcza wydłużony; zajmować dużą przestrzeń; rozciągać się»Las ciągnął się kilometrami.
Ulica ciągnęła się w nieskończoność.
Nad morzem ciągnie się rozległa plaża.
5. «trwać, zwłaszcza długo»Obiad ciągnął się w milczeniu.
Proces ciągnął się przez kilka lat.
Dyskusja ciągnęła się w nieskończoność a. do nieskończoności.
6. rzad. «posuwać się, iść, jechać z trudem, pokonując opór, przeszkody; wlec się»Starzec z wysiłkiem ciągnął się do domu.
Pociąg z sapaniem ciągnął się pod górę.
◊ Dym, kurz, zapach, mgła, chmura itp. ciągnie się «dym, mgła itp. snuje się, unosi się, leci, płynie, przeciąga»
Słownik języka polskiego . 2013.
