cios

m IV, D. -u, Ms. \ciossie; lm M. -y

1. «uderzenie, raz»

Silny, śmiertelny cios.

Cios włóczni.

Cios w brzuch, w głowę, w szczękę.

Grad ciosów spadł na kogoś.

Zadać, wymierzyć komuś cios pięścią, nożem, siekierą.

Odparować cios.

Zasłonić się, zastawić się od ciosu.

Wystawić się na ciosy. sport. Zbierać ciosy.

∆ Jednym ciosem, od jednego ciosu «za jednym zamachem»

∆ sport. Cios sierpowy, podbródkowy, prosty, zamachowy «rodzaje uderzeń w boksie»

◊ Cios poniżej pasa «postępek, posunięcie (także argument w sprzeczce, w dyskusji) niezgodne z przyjętymi normami postępowania, nieszlachetne, nieetyczne, mające na celu pognębienie, zwyciężenie kogoś»

◊ Zadać cios komuś, czemuś «zagrozić życiu, istnieniu, prosperowaniu kogoś, czegoś; zniszczyć coś»

przen. «ciężkie, dotkliwe, okrutne zrządzenie losu, jakieś działanie, fakt itp.»

Bolesny, straszny, nieoczekiwany cios.

Mężnie znosić ciosy losu.

Jakiś cios dosięga, dotyka kogoś.

Jej śmierć była dla mnie ciężkim ciosem.

2. «obrobiony blok kamienny (rzadko drewniany), używany jako materiał budowlany; kamień ciosany»

Piaskowcowe ciosy.

Mur z ciosu.

Fasada kościoła zbudowana z ciosu.

3. geol. «właściwość skał polegająca na pękaniu ich wzdłuż pewnych regularnych płaszczyzn pod wpływem bodźców mechanicznych i na ich dzieleniu się na regularne bloki; oddzielność, łupność; także: regularna bryła, blok skalny powstałe wskutek tej podzielności»

4. zool. ciosy «silnie rozwinięte, stale rosnące na zewnątrz siekacze górnej szczęki trąbowców (np. słoni), używane do wyrobu przedmiotów ozdobnych»