czoło

czoło
n III, Ms. czole; lm D. czół
1. «górna część twarzy powyżej oczu; u zwierząt: część głowy pomiędzy skrońmi»

Czoło białe, gładkie.

Czoło niskie, wyniosłe, wysokie.

Czoło sklepione, szerokie, wąskie, wypukłe.

Myślące czoło.

◊ Miedziane, wytarte czoło «brak ambicji, honoru, wstydu; bezczelność, cynizm»
◊ Otwarte czoło «czoło duże (mające cechować ludzi rozumnych, szlachetnych)»
◊ Pracować w pocie czoła «pracować z dużym wysiłkiem»
◊ Z chmurą, z marsem na czole «posępnie, ponuro, ze zmarszczonym czołem»
◊ Z pogodnym, rozchmurzonym, rozjaśnionym czołem «w dobrym nastroju, pogodnie»
◊ Iść, kroczyć z podniesionym czołem «iść, kroczyć dumnie»
◊ Nosić wysoko czoło «być dumnym, pełnym poczucia godności; zachowywać się dumnie»
◊ Bić czołem (pokłony), uderzać czołem komuś, czemuś a. przed kimś, przed czymś a) «bić pokłony, dotykając czołem ziemi» b) «oddawać cześć komuś, czemuś»
◊ Chmurzyć czoło «zasępiać się, smutnieć»
◊ Rozchmurzyć, rozjaśnić, wypogodzić czoło «wpaść w dobry humor, w dobry nastrój»
◊ Stawić czoło komuś, czemuś «oprzeć się, przeciwstawić się komuś, czemuś; podjąć walkę z kimś, czymś»
◊ Czesać się z czoła «nosić włosy zaczesane do tyłu»
◊ Nosić kapelusz, czapkę itp. z czoła «nosić kapelusz, czapkę itp. nieco z tyłu głowy, nie zakrywając czoła»
◊ Wstyd pali komuś czoło «ktoś wstydzi się»
◊ podn. Chylić przed kimś czoło a. czoła «oddawać komuś cześć, uszanowanie, uznawać czyjąś wyższość, zwierzchnictwo nad sobą»
◊ pot. Ktoś ma coś wypisane na czole «po kimś coś widać, coś poznać (zwykle coś ujemnego)»
◊ posp. Puknąć się, uderzyć się w czoło «zastanowić się nad tym, że mówi się, robi się głupstwa; opamiętać się»
◊ przestarz. Mieć czoło coś zrobić «odważyć się, ośmielić się zrobić coś złego»
2. «przód, front czegoś; przednia część, strona czegoś»

Czoło kolumny wojskowej.

Czoło lodowca.

∆ fiz. Czoło fali «powierzchnia falowa najbardziej odległa od źródła»
∆ meteor. Czoło burzy «pas prądów wznoszących się przed chmurami nadciągającej burzy»
czołem! «pozdrowienie powitalne lub pożegnalne używane zwykle w wojsku, a także poufale wśród osób bliżej z sobą zżytych»

Czołem, panie pułkowniku!

na czele «na pierwszym, naczelnym miejscu, z przodu, na początku, przed innymi»

Na czele pochodu.

Oddział wojska z oficerem na czele.

◊ Postawić kogoś na czele «ustanowić kogoś zwierzchnikiem»
◊ Stanąć, stać itp. na czele «stanąć, stać itp. na przedzie; objąć dowództwo, przewodnictwo, kierownictwo»
◊ Z kimś na czele «pod czyimś przewodnictwem, zarządem»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • czoło — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. n I, Mc. czole; lm D. czół {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} część twarzy człowieka nad brwiami i nosem; górna przednia część głowy zwierzęcia : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mieć wysokie, niskie… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • czoło — 1. Chmurzyć czoło «zasępiać się, smutnieć»: Gdyby człowiek mógł zapanować nad własnym ciałem, nad chorobą, nad śmiercią... – rozmarza się, po czym natychmiast chmurzy czoło. – Nie znoszę tego Butkiewicza. M. Saramonowicz, Lustra. 2. Rozchmurzyć,… …   Słownik frazeologiczny

  • puknąć się [uderzyć się] w czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} nagle uprzytomnić sobie, że robi się błąd, głupstwo; opamiętać się, zastanowić się, co się robi lub mówi : {{/stl 7}}{{stl 10}}Na szczęście, w pewnym momencie puknął się w czoło i schował pieniądze z powrotem. Ty, puknij się… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawić czoło — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś, czemuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} nie poddać się, podjąć walkę z kimś, czymś, przeciwstawić się, walczyć z przeciwnościami : {{/stl 7}}{{stl 10}}Żeglarz musi stawić czoło żywiołom. Stawić czoło losowi, przeciwnikowi, wrogowi …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rozchmurzyć [rozjaśnić, wypogodzić] czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} zmienić nastrój na optymistyczny, radosny; okazywać wesołość, dobry humor : {{/stl 7}}{{stl 10}}W końcu rozchmurzył czoło i uśmiechnął się do syna. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stuknij się [i syn.] w głowę [czoło] — {{/stl 13}}{{stl 7}} zastanów się, co robisz : {{/stl 7}}{{stl 10}}I ty chcesz mu o tym wszystkim powiedzieć? Stuknij się w czoło. Co ty robisz? Puknij się w głowę. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • wysuwać się – wysunąć się na czoło [na pierwszy plan] — {{/stl 13}}{{stl 7}} przodować, stawać się najlepszym, najbardziej znaczącym w jakiejś dziedzinie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ta firma wysunęła się teraz na czoło wśród firm komputerowych. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chylić czoło [czoła] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{przed kimś} {{/stl 8}}{{stl 7}} okazywać komuś szacunek, cześć; uznawać czyjąś wielkość : {{/stl 7}}{{stl 10}}Chylimy dziś czoła przed bohaterskimi obrońcami Westerplatte. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • nosić wysoko czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć z poczuciem własnej godności, wartości; być dumnym, zachowywać się wyniośle {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • na czele — → czoło …   Słownik języka polskiego

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”