czoło

czoło
n III, Ms. czole; lm D. czół
1. «górna część twarzy powyżej oczu; u zwierząt: część głowy pomiędzy skrońmi»

Czoło białe, gładkie.

Czoło niskie, wyniosłe, wysokie.

Czoło sklepione, szerokie, wąskie, wypukłe.

Myślące czoło.

◊ Miedziane, wytarte czoło «brak ambicji, honoru, wstydu; bezczelność, cynizm»
◊ Otwarte czoło «czoło duże (mające cechować ludzi rozumnych, szlachetnych)»
◊ Pracować w pocie czoła «pracować z dużym wysiłkiem»
◊ Z chmurą, z marsem na czole «posępnie, ponuro, ze zmarszczonym czołem»
◊ Z pogodnym, rozchmurzonym, rozjaśnionym czołem «w dobrym nastroju, pogodnie»
◊ Iść, kroczyć z podniesionym czołem «iść, kroczyć dumnie»
◊ Nosić wysoko czoło «być dumnym, pełnym poczucia godności; zachowywać się dumnie»
◊ Bić czołem (pokłony), uderzać czołem komuś, czemuś a. przed kimś, przed czymś a) «bić pokłony, dotykając czołem ziemi» b) «oddawać cześć komuś, czemuś»
◊ Chmurzyć czoło «zasępiać się, smutnieć»
◊ Rozchmurzyć, rozjaśnić, wypogodzić czoło «wpaść w dobry humor, w dobry nastrój»
◊ Stawić czoło komuś, czemuś «oprzeć się, przeciwstawić się komuś, czemuś; podjąć walkę z kimś, czymś»
◊ Czesać się z czoła «nosić włosy zaczesane do tyłu»
◊ Nosić kapelusz, czapkę itp. z czoła «nosić kapelusz, czapkę itp. nieco z tyłu głowy, nie zakrywając czoła»
◊ Wstyd pali komuś czoło «ktoś wstydzi się»
podn. Chylić przed kimś czoło a. czoła «oddawać komuś cześć, uszanowanie, uznawać czyjąś wyższość, zwierzchnictwo nad sobą»
pot. Ktoś ma coś wypisane na czole «po kimś coś widać, coś poznać (zwykle coś ujemnego)»
posp. Puknąć się, uderzyć się w czoło «zastanowić się nad tym, że mówi się, robi się głupstwa; opamiętać się»
przestarz. Mieć czoło coś zrobić «odważyć się, ośmielić się zrobić coś złego»
2. «przód, front czegoś; przednia część, strona czegoś»

Czoło kolumny wojskowej.

Czoło lodowca.

fiz. Czoło fali «powierzchnia falowa najbardziej odległa od źródła»
meteor. Czoło burzy «pas prądów wznoszących się przed chmurami nadciągającej burzy»
czołem! «pozdrowienie powitalne lub pożegnalne używane zwykle w wojsku, a także poufale wśród osób bliżej z sobą zżytych»

Czołem, panie pułkowniku!

na czele «na pierwszym, naczelnym miejscu, z przodu, na początku, przed innymi»

Na czele pochodu.

Oddział wojska z oficerem na czele.

◊ Postawić kogoś na czele «ustanowić kogoś zwierzchnikiem»
◊ Stanąć, stać itp. na czele «stanąć, stać itp. na przedzie; objąć dowództwo, przewodnictwo, kierownictwo»
◊ Z kimś na czele «pod czyimś przewodnictwem, zarządem»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • czoło — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. n I, Mc. czole; lm D. czół {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} część twarzy człowieka nad brwiami i nosem; górna przednia część głowy zwierzęcia : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mieć wysokie, niskie… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • czoło — 1. Chmurzyć czoło «zasępiać się, smutnieć»: Gdyby człowiek mógł zapanować nad własnym ciałem, nad chorobą, nad śmiercią... – rozmarza się, po czym natychmiast chmurzy czoło. – Nie znoszę tego Butkiewicza. M. Saramonowicz, Lustra. 2. Rozchmurzyć,… …   Słownik frazeologiczny

  • puknąć się [uderzyć się] w czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} nagle uprzytomnić sobie, że robi się błąd, głupstwo; opamiętać się, zastanowić się, co się robi lub mówi : {{/stl 7}}{{stl 10}}Na szczęście, w pewnym momencie puknął się w czoło i schował pieniądze z powrotem. Ty, puknij się… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawić czoło — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś, czemuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} nie poddać się, podjąć walkę z kimś, czymś, przeciwstawić się, walczyć z przeciwnościami : {{/stl 7}}{{stl 10}}Żeglarz musi stawić czoło żywiołom. Stawić czoło losowi, przeciwnikowi, wrogowi …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rozchmurzyć [rozjaśnić, wypogodzić] czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} zmienić nastrój na optymistyczny, radosny; okazywać wesołość, dobry humor : {{/stl 7}}{{stl 10}}W końcu rozchmurzył czoło i uśmiechnął się do syna. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stuknij się [i syn.] w głowę [czoło] — {{/stl 13}}{{stl 7}} zastanów się, co robisz : {{/stl 7}}{{stl 10}}I ty chcesz mu o tym wszystkim powiedzieć? Stuknij się w czoło. Co ty robisz? Puknij się w głowę. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • wysuwać się – wysunąć się na czoło [na pierwszy plan] — {{/stl 13}}{{stl 7}} przodować, stawać się najlepszym, najbardziej znaczącym w jakiejś dziedzinie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ta firma wysunęła się teraz na czoło wśród firm komputerowych. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chylić czoło [czoła] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{przed kimś} {{/stl 8}}{{stl 7}} okazywać komuś szacunek, cześć; uznawać czyjąś wielkość : {{/stl 7}}{{stl 10}}Chylimy dziś czoła przed bohaterskimi obrońcami Westerplatte. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • nosić wysoko czoło — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć z poczuciem własnej godności, wartości; być dumnym, zachowywać się wyniośle {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • na czele — → czoło …   Słownik języka polskiego

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”