- dama
- ż IV, CMs. \damamie; lm D. dam1. «kobieta wytworna, wyróżniająca się elegancją i znajomością konwenansów towarzyskich; także uprzejmie lub żartobliwie o kobiecie; dawniej: kobieta należąca do wyższego stanu»
Światowa, wielka, wykwintna dama.
Dama wielkiego świata.
∆ Dama dworu «dama należąca do orszaku królowej»∆ przestarz. Dama kameliowa «wykwintna kobieta lekkich obyczajów»∆ Dama klasowa «przed I wojną światową: wychowawczyni klasy w szkołach żeńskich»∆ Dama do towarzystwa, daw. dama respektowa «opiekunka, towarzyszka osoby starszej, chorej lub młodej panny nie mającej matki»∆ Dama czyjego serca, czyjaś dama «dawniej: dama, będąca przedmiotem szczególnej czci ze strony rycerza; dziś żartobliwie: ukochana»2. «figura w niektórych grach»a) «w kartach: karta z wyobrażeniem kobiety, młodsza od króla»Dama atutowa.
Dama kierowa a. kier, pikowa a. pik.
Wyjść w damę (rzad. damą), zabić damą.
b) «w warcabach: pionek (kamień), który doszedł w grze do ostatniego rzędu pól przeciwnika i może poruszać się i bić we wszystkich kierunkach bez ograniczenia odległości; damka»c) «w szachach: figura mogąca poruszać się i bić we wszystkich kierunkach prostych, bez ograniczenia odległości; hetman, królowa»Bić damą.
3. przestarz. «partnerka w tańcu»Poprosił do tanga swoją damę.
Damy do środeczka! - krzyknął wodzirej.
‹fr.›
Słownik języka polskiego . 2013.