do

I

przyimek łączący się z dopełniaczem

1. «w połączeniu z rzeczownikami, zwykle nieżywotnymi, tworzy przydawki o znaczeniu przeznaczenia»

Beczka do wina.

Filiżanka do kawy.

Klucz do drzwi.

Kocioł do gotowania.

Przybory do pisania.

Skrzynka do listów.

∆ Sprawa do załatwienia «sprawa, którą trzeba (można) załatwić»

2. «tworzy wyrażenia będące określeniami osób i oznaczające: (ktoś) do opieki nad kimś, do obsługi kogoś, do zajmowania się czymś»

Chłopak do koni.

Dziewczyna do dziecka.

Gosposia do bezdzietnego małżeństwa.

Minister do specjalnych poruczeń.

3. «stanowi część składową konstrukcji wyrażających ruch w kierunku jakiegoś miejsca, zwłaszcza ruch zmierzający do wnętrza czegoś»

Iść do fabryki, do szkoły.

Skok do wody.

Wkładać list do szuflady.

Wlać mleko do garnka.

Włożyć rękę do wody.

Wsiąść do samochodu, do tramwaju.

4. «w połączeniu z określeniami czasu oznacza końcowy moment czynności»

Czuwać do rana.

Iść do utraty tchu.

Pracować do wieczora.

Spać do południa.

Studiować do wybuchu wojny.

Zwlekać do ostatniej chwili.

5. «stanowi część składową konstrukcji wyrażających uczucia, stany psychiczne»

Miłość do matki.

Niechęć do życia.

Pasja do lektury.

Sympatia, szacunek do kogoś (np. kolegi).

Tęsknota do kogoś.

Wstręt do wody.

Chętny, skłonny do zgody.

Skory do pochwał.

6. «stanowi część składową konstrukcji wyrażających włączenie, przynależność do całości, mnogości, zbioru oznaczonego przez rzeczownik w dopełniaczu»

Należeć do partii.

Zapisać się do chóru, do związku itp.

Zaciągnąć się do wojska.

7. «tworzy z niektórymi rzeczownikami równoważniki zdań (najczęściej będące okrzykami, hasłami do działania lub grzecznościowymi formułkami)»

Czas do pracy.

Pora do domu.

Do broni!

Do diabła!

Do jutra!

Do zobaczenia!

8. «tworzy z liczebnikami lub rzeczownikami oznaczającymi wielkość, liczbę, miarę wyrażenia oznaczające wartość przybliżoną, przypuszczalną»

Badał do dziesięciu pacjentów.

Gospodarstwa do piętnastu hektarów.

Kosztuje to trzy do pięciu złotych.

Odsetki wynoszą do stu złotych miesięcznie.

II

muz. «sylabowa nazwa dźwięku c w każdej oktawie; c»

‹wł.›