- dobry
- \dobrybrzy, lepszy1. «życzliwy, skłonny do pomagania; łagodny, serdeczny, przyjazny»
Dobre serce.
Dobry uśmiech.
Dobrzy ludzie.
∆ Bądź tak dobry «zwrot grzecznościowy poprzedzający prośbę o coś»◊ Dać, powiedzieć komuś dobre słowo «przemówić do kogoś serdecznie, okazać komuś życzliwość»◊ Być z kimś w dobrej komitywie «być z kimś w przyjaźni, w zgodzie»◊ Pókim dobry «póki się nie gniewam»◊ pot. Dobry z kościami «dobry do gruntu, bez zastrzeżeń; poczciwy»◊ Dobry, że do rany go przyłóż «bardzo dobry, łagodny, bez żółci»2. «godny naśladowania, zgodny z zasadami moralnymi; szlachetny, prawy»Dobry charakter.
Dobry czyn.
Dobre intencje, skłonności.
◊ Dobra wola «uczciwość zamierzeń, szlachetne intencje»◊ Zrobić coś z dobrej woli, po dobrej woli «zrobić coś z własnej chęci, bez przymusu»◊ Nic dobrego «nicpoń, łobuz, urwis»□ Dobrymi chęciami piekło brukowane.3. «dodatni, dodatnio oceniający; pozytywny»Dobra opinia.
Dobre wrażenie.
∆ Stopień dobry, bardzo dobry «dwa najwyższe stopnie w ocenie szkolnej»◊ Mieć dobrą prasę «być w prasie dodatnio ocenianym, mieć przychylne recenzje»◊ Przedstawić, ukazać kogoś, coś w dobrym świetle «przedstawić kogoś, coś korzystnie, ocenić dodatnio»4. «o usposobieniu, nastroju: odznaczający się wesołością; pogodny, optymistyczny»Dobry humor, nastrój.
◊ Być dobrej myśli «spodziewać się pomyślnego rozwiązania jakiejś sprawy, optymistycznie się na coś zapatrywać»5. «zapowiadający coś pomyślnego; pomyślny, szczęśliwy»Dobra nowina.
Dobra wróżba.
Dobry znak.
◊ Dzień dobry, dobry wieczór «formy pozdrowienia»◊ Wszystkiego dobrego «formuła życzeń (np. imieninowych): niech ci się powodzi»□ Wszystko dobre, co się dobrze kończy.6. «należycie, starannie coś wykonujący; pilny, zdolny, wzorowy»Dobry fachowiec, pracownik.
Dobry ojciec.
Dobrzy uczniowie, obywatele.
◊ Dostać się, pójść w dobre ręce «dostać się pod troskliwą opiekę»7. «nie osłabiony, nie przytępiony, nie nadwerężony; silny, zdrowy»Dobry wzrok, słuch.
Dobre zdrowie.
Być w dobrej kondycji.
◊ Dobra głowa a) «mądra głowa; rozum» b) «człowiek mądry, zdolny, rozumny»◊ pot. Mieć dobry nos (a. dobrego nosa) «być przewidującym, spostrzegawczym; wyczuć coś, przewidzieć»□ Kiedy spaść, to z dobrego konia.8. «wysokiej jakości, wysokiego gatunku; wartościowy, wyborny, wykwintny»Dobra literatura, muzyka.
Dobry smak, styl.
Dobre instrumenty.
Dobry gatunek czegoś.
∆ Dobra ziemia «ziemia urodzajna, żyzna»◊ Brać, przyjąć coś za dobrą monetę «brać coś na serio, nie dostrzegać ironii, kłamstwa»□ Dobry żart tynfa wart.9. «taki, jaki powinien być, jak trzeba»a) «stosowny, odpowiedni, właściwy, słuszny»Dobre lekarstwo.
Dobry środek na coś.
Dobry czas na żniwa.
◊ Dobry na coś, do czegoś «nadający się na coś, przydatny do czegoś»◊ Być na dobrej drodze «obrać właściwy kierunek działania; przybierać pomyślny obrót»◊ Dostać (dać) dobrą naukę, nauczkę «być przykładnie ukaranym, skarconym (ukarać, napomnieć kogo)»□ Na frasunek dobry trunek.b) «o potrawach, napojach itp.: smaczny, smakowity»Dobra herbata, kawa.
Dobry obiad.
Dobre potrawy.
□ Dobra psu i mucha.c) «efektywny, wydajny, zadowalający»Dobre wyniki w pracy, w nauce.
10. «przynoszący zysk, korzyść; dobrze płatny; intratny, korzystny, dostatni»Dobra posada, specjalizacja.
Dobry zawód.
Robić dobre interesy.
◊ Dobra partia «zamożny, odpowiedni kandydat (kandydatka) do małżeństwa»◊ Zrobić dobrą partię «bogato, dobrze wyjść za mąż (ożenić się)»11. «suto, z nadwyżką odmierzony, odważony; znaczny, duży, z nawiązką»Dobry kwadrans, dobra godzina.
Dobry miesiąc, rok.
Dobry kilogram.
Dobry kilometr.
Dobry kawał drogi.
◊ (nie powiązana ze znaczeniami) Dobry znajomy «bliski znajomy, ktoś znany od dawna; taki, z którym jest się w zażyłych stosunkach»◊ Działać w dobrej wierze «działać w przekonaniu o słuszności swego postępowania»◊ Opowiadać coś, mówić z dobrą wiarą «opowiadać coś, mówić wierząc w prawdziwość tego, co się opowiada»◊ Na dobrą sprawę «właściwie, prawdę mówiąc»◊ Z dobrej rodziny «z rodziny powszechnie szanowanej, mającej tradycje; dawniej ze szlacheckiej rodziny»◊ pot. Dobry numer «o człowieku niezbyt dobrze się prowadzącym, mającym złe skłonności; gagatek, ladaco»◊ Dobry sobie! «jesteś paradny, śmieszny; mądrala, dowcipniś»◊ Pod dobrą datą «w stanie nietrzeźwym, po pijanemu»* fiz. Dobry przewodnik ciepła, elektryczności «ciało łatwo przewodzące ciepło, elektryczność»dobry w użyciu rzecz. «dobry, szlachetny człowiek»□ Dobrego i karczma nie zepsuje, złego i kościół nie naprawi.□ Dobremu wszędzie dobrze.dobre blmw użyciu rzecz.1. → dobro w zn. 1Skłaniać się ku dobremu.
Prowadzić do dobrego.
□ Lepsze jest wrogiem dobrego.2. → dobroć w zn. 1Doznawać dużo dobrego od kogoś.
Złem za dobre płacić.
3. → dobro w zn. 4Wszystko może się zmienić na dobre.
□ Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.dobra pot. «dobrze, zgoda, doskonale»Dobra, zgadzam się na propozycję.
◊ Dobra nasza! «doskonale się składa, wygrana przy nas; wiwat!»na dobre «w pełni, w dużym stopniu; mocno, zupełnie, całkowicie»Deszcz rozpadał się na dobre.
Zakochać się w kimś na dobre.
po dobremu «bez gniewu; łagodnie, grzecznie»Przemawiać do kogoś po dobremu.
Radzić coś po dobremu.
Słownik języka polskiego . 2013.
