- kłaść
- ndk XI, kładę, kładziesz, kładź, kładł, kładli, kładziony1. «stawiać jedną rzecz na drugiej, umieszczać coś na czymś, w czymś, wstawiać gdzieś, wsuwać»
Kłaść coś na półkę, na półce, na szafę, na szafie.
Kłaść coś do garnka, do kieszeni, do kredensu, do torebki.
Kłaść dywanik obok łóżka.
Kłaść zakładkę między karty książki.
∆ Kluski kładzione «kluski z rzadkiego ciasta nabierane łyżką i rzucane na wrzącą wodę»◊ Kłaść kabałę, karty «wróżyć z kart»◊ Kłaść pasjansa «rozkładać karty według określonych prawideł»◊ Kłaść karty na stół, pot. kłaść nóżki na stół «otwarcie wyjawiać swe zamiary, plany»◊ Kłaść coś na karb czegoś «uzasadniać, tłumaczyć coś czymś, przypisywać coś czemuś»◊ Kłaść komuś coś w głowę, do głowy, w uszy «powtarzać coś ciągle, przekonywać usilnie o czymś, sugerować coś»◊ Kłaść kres, koniec, tamę, granicę czemuś «powodować zaprzestanie czegoś, przeciwstawiać się czemuś, nie dopuszczać do czegoś»◊ Kłaść krzyżyk na czymś «rezygnować z czegoś, uznawać coś za stracone»◊ Kłaść nacisk na coś «przypisywać czemuś szczególne znaczenie i zwracać na to czyjąś uwagę»◊ Kłaść napis, podpis, datę «umieszczać napis, podpis, datę na czymś, pod czymś, podpisywać coś»◊ Kłaść palce między drzwi «narażać się na nieprzyjemności mieszając się w cudze sprawy»◊ Kłaść zdrową głowę pod Ewangelię «narażać się na niebezpieczeństwo»◊ Kłaść życie w ofierze «poświęcać życie, umierać za coś, za kogoś»◊ Kłaść areszt na kogoś, na coś «pozbawiać wolności, swobody; spowodować niemożność rozporządzania czyjąś własnością»2. «układać, stawiać, budować»Kłaść fundamenty, podłogi.
◊ Kłaść kamień węgielny, podwaliny czegoś a. pod coś «zapoczątkowywać, zaczynać coś, dawać podstawy czemuś»3. «zmieniać pionową pozycję czegoś na poziomą; przechylać, obalać»Huraganowy wiatr kładł pokotem drzewa.
◊ Kłaść (dziecko) spać «przygotowywać do snu, usypiać»◊ Kłaść uszy po sobie «stawać się pokornym, potulnym, nie przeciwstawiać się komuś, czemuś, ustępować, tchórzyć»◊ Kłaść kogoś na dwie łopatki, na obie łopatki a) «pokonać kogoś w walce wręcz, przewrócić na ziemię» b) «być lepszym od kogoś, wyprzedzać kogoś w czymś, górować nad kimś»◊ książk. Kłaść nieprzyjaciela, wroga pokotem, kłaść trupem «zwyciężać nieprzyjaciela, wroga w bitwie, w starciach wojennych, zabijać»4. «wkładać coś na siebie, ubierać się w coś»Kłaść palto, pantofle, pończochy, kapelusz.
kłaść się1. «przybierać pozycję leżącą»Kłaść się na tapczan, na tapczanie.
Kłaść się na łóżku, do łóżka.
Kłaść się na trawie, na trawę, w cieniu drzew, na słońcu, na plaży.
Kłaść się, aby odpocząć.
Kłaść się spać.
przen.a) «rozprzestrzeniać się, rozściełać się, rozciągać się»Mgły kładły się nad łąkami.
Cienie kładły się na mury domów.
b) «o stanach psychicznych, uczuciach, zwykle przykrych: ogarniać, opanowywać»Smutek, troska kładzie się ciężarem, kamieniem na czyjeś serce.
2. «iść spać»Późno już, czas się kłaść.
3. «przechylać się, obalać się, przewracać się»Statek kładzie się na bok, na burtę.
Samolot kładzie się na skrzydło.
Słownik języka polskiego . 2013.
