mówić

mówić
ndk VIa, \mówićwię, \mówićwisz, mów, \mówićwił, \mówićwiony
1. «posługiwać się słowami dla komunikowania myśli i przeżyć; mieć zdolność mowy»

Dziecko zaczyna mówić.

Mówić komuś prawdę, brednie, bajki.

Mówić wiersz.

Mówić z kimś, komuś o ostatnich wydarzeniach.

Mówić cicho, donośnie, głośno, półgłosem.

Mówić głosem przyciszonym, zduszonym.

Mówić szeptem.

Mówić prosto i mądrze.

Mówić gładko, płynnie, potoczyście, wyraźnie, bez zająknienia.

Mówić dobitnie, jasno, rzeczowo.

Mówić poprawnie.

Mówić monotonnie, nudno, rozwlekle.

Mówić serio, żartem, otwarcie, bez osłonek.

Mówić z emfazą, z namaszczeniem, z naciskiem, z ożywieniem, z przejęciem, ze swadą.

Jeden mówi przez drugiego.

Wszyscy mówią naraz.

∆ Język mówiony «język używany w mowie codziennej, język potoczny»
∆ Słowo mówione «mowa»
∆ Mówić jakimś językiem, mówić po polsku, po literacku itp. «władać, posługiwać się danym językiem (dialektem, gwarą, językiem danego środowiska), znać czynnie jakiś język»
◊ Mówić coś komuś w (żywe) oczy «mówić coś komuś o nim bezpośrednio, wprost, zwykle coś nieprzyjemnego»
◊ Mówić coś na kogoś «oskarżać, obmawiać kogoś»
◊ Mówić, co ślina na język (do ust) przyniesie «mówić byle co, co tylko przyjdzie na myśl, bez zastanowienia; paplać»
◊ Nie ma co mówić «nie da się zaprzeczyć, to jest pewne»
◊ Nie ma o czym mówić a) «coś jest mało ważne» b) «nie warto o tym wspominać, czegoś dyskutować, bo i tak nic z tego nie będzie, to już jest rozstrzygnięte»
◊ Nie mówiąc już o…, cóż dopiero mówić o… «coś jest jeszcze bardziej oczywiste, znane, częste»
◊ Mówić o kimś, o czymś (źle, dobrze) «wydawać o kimś, o czymś sąd, opinię (dobrą, złą)»
◊ Mówić do kogoś per ty, per wy, po imieniu itd. «używać formy ty, wy przy zwracaniu się do kogoś; zwracać się do kogoś po imieniu»
◊ Mówiąc między nami, między nami mówiąc «zwrot będący zastrzeżeniem, żeby czegoś nie rozgłaszać»
◊ Mówić przez zęby «mówić niewyraźnie; mówić niechętnie, cedzić słowa»
◊ Mówić przez nos «mieć wymowę charakteryzującą się niewłaściwym rezonansem nosowym»
◊ Mówić jak z książki «wyrażać się, wypowiadać się uczenie, w sposób przesadny, sztuczny»
◊ Mówić na migi «wyrażać swoje myśli odpowiednią gestykulacją; porozumiewać się za pomocą ustalonych gestów („językiem" głuchoniemych)»
◊ Mówić do rzeczy «mówić rozsądnie, z sensem»
◊ Mówić od rzeczy, mówić trzy po trzy, bez ładu i składu «mówić bez sensu, pleść głupstwa»
◊ Dobrze, łatwo ci mówić «łatwo ci się na dany temat wypowiadać, bo cię to bezpośrednio nie dotyczy»
◊ Krótko mówiąc, nawiasem mówiąc, prawdę mówiąc, mówiąc szczerze, otwarcie «zwroty wtrącone, określające wypowiedź zwięzłą, streszczającą dłuższą (ale główną, nie uboczną) wypowiedź lub jako zgodną z prawdą»
◊ Inaczej mówiąc «innymi słowy»
◊ Jak (to) mówią, jak się (to) mówi «zwrot wtrącany przez mówiącego, usprawiedliwiający użycie jakiegoś utartego związku frazeologicznego»
◊ Tak się to mówi, tak się tylko mówi, niech sobie mówi co chce, mówcie co chcecie itp. «zwroty wyrażające powątpiewanie o czymś, kwestionowanie czegoś»
◊ Szkoda mówić «daremny trud, nic z tego nie będzie»
◊ Serce, rozum, rozsądek itp. mówi komuś, że… «ktoś powoduje się w swoich sądach rozsądkiem, rozumem»
◊ Przeczucie komuś mówi, że… «ktoś coś przeczuwa»
◊ Gorycz, zazdrość, ambicja itp. mówi przez kogoś, przez czyjeś usta «ktoś w swoich sądach, przekonaniach powoduje się zazdrością, goryczą itp.»
◊ Coś mówi samo za siebie «coś jest oczywiste, nie wymaga komentarza, dodatkowych wyjaśnień»
żart. (Tam) gdzie diabeł mówi ludziom dobranoc «o bardzo oddalonym, odludnym miejscu»
□ Nie mów hop, póki nie przeskoczysz.
2. tylko w 3. os. «informować, podawać do wiadomości; głosić, opiewać»

Gazety mówią o ostatnich wydarzeniach.

Napis mówił o zakazie palenia.

Kalendarz mówi o wiośnie, a tu zima.

Reklama mówi o działaniu leku.

3. tylko w 3. os. «wyrażać coś, coś znaczyć, świadczyć o czymś»

Wiele mówiące oczy.

Nic nie mówiące ogólniki.

Fakty mało mówiące.

Nic mu nie mówiło to nazwisko.

Jej wyraz twarzy mówił mu, że jest zła.

Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko. (Mickiewicz)


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • mówić — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIb, mówićwię, mówićwi, mówićwiony {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} porozumiewać się z innymi przy pomocy języka, mowy; komunikować coś; opowiadać komuś o czymś : {{/stl 7}}{{stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić — 1. Coś mówi samo za siebie «coś jest oczywiste, nie wymaga komentarza ani dodatkowych wyjaśnień»: Energia elektryczna wytwarzana na bazie bełchatowskiego węgla jest o 40 proc. tańsza od energii uzyskanej z innych źródeł. To mówi samo za siebie.… …   Słownik frazeologiczny

  • mówić [powtarzać i syn.] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{coś} {{/stl 8}}jak katarynka {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} mówić bez przerwy, głośno, dużo i bezmyślnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mówiła, gadała jak katarynka, nie dając mu dojść do głosu.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić [i syn.] od rzeczy — {{/stl 13}}{{stl 7}} w połączeniu z czasownikami oznaczającymi mówienie: mówić bez oczekiwanej, wymaganej logiki, bez sensu, bałamutnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mówić, opowiadać, gadać, bąkać, bredzić, pleść itp. od rzeczy. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić [i syn.] trzy po trzy — {{/stl 13}}{{stl 7}} w połączeniu z czasownikami oznaczającymi mówienie: mówić rzeczy mało istotne, przypadkowe, trudne do powiązania w logiczną całość : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mówić, opowiadać, gadać, bąkać, bredzić, pleść itp. trzy po trzy. {{/stl …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić czysto — {{/stl 13}}{{stl 7}} mówić poprawnie, bez błędów i naleciałości obcojęzycznych lub gwarowych {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić do rzeczy — {{/stl 13}}{{stl 7}} mówić rozsądnie, mądrze, rozważnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}On mówi do rzeczy, może powinniśmy go posłuchać. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić [gadać] jak do ściany — {{/stl 13}}{{stl 7}} mówić do kogoś, bez żadnej reakcji z jego strony; daremnie prosić, napominać kogoś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Krzyczę, proszę, a on nic – mówi się jak do ściany. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić [gadać, pleść] co ślina na język przyniesie — {{/stl 13}}{{stl 7}} mówić, opowiadać dużo, nie zastanawiając się nad sensem słów, o rzeczach niemających znaczenia, bzdurnych : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przyszła i plotła przez pół dnia, co jej ślina na jezyk przyniosła. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • mówić [pisać i in.] co [jak] serce dyktuje — {{/stl 13}}{{stl 7}} szczerze wyrażać swoje uczucia : {{/stl 7}}{{stl 10}}Mówić, powiedzieć, pisać, jak serce dyktuje. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”