myśl

ż V, DCMs. \myślli; lm MD. \myślli

1. «czynność, funkcja, praca umysłu, zdolność myślenia; proces poznawczy, myślenie; władza psychiczna poznawcza, rozum, umysł; świadomość, pamięć»

Bieg, tok, nurt myśli.

Zaprzątać czymś myśl.

Coś nie może wyjść z myśli.

Myśl pracuje.

◊ Ani coś komuś w myśli nie postało, nie mogło postać «ktoś nawet przez chwilę o czymś nie pomyślał»

◊ (Ani) nawet (nigdy) coś komuś nie przeszło przez myśl, nie przyszło na myśl, że, aby… «ktoś nawet nie pomyślał o czymś, nie przypuszczał, że, aby…»

◊ Błądzić, bujać, krążyć gdzieś myślami «dumać, marzyć, rozmyślać, fantazjować o kimś, o czymś, zwykle nie o tym, co się dzieje w tej chwili»

◊ Być dobrej myśli «spodziewać się pomyślnego załatwienia sprawy, pomyślnego obrotu wydarzeń; nie tracić otuchy»

◊ Być pochłoniętym, zaprzątniętym (jakąś) myślą (myślami), myślą o kimś, o czymś; być zatopionym, pogrążonym w myślach «myśleć intensywnie o czymś, o kimś, nie zwracając uwagi na to, co się dzieje dokoła; myśleć tylko o jednym»

◊ Być gdzieś myślą, myślami «być zaabsorbowanym myśleniem o jakimś miejscu, nie tym, gdzie się ktoś znajduje, chcieć się tam znaleźć»

◊ Być nieobecnym myślą, myślami «myśleć o rzeczach nie związanych z sytuacją, nie zdawać sobie sprawy z tego, co się w danej chwili dzieje»

◊ Coś, ktoś nasuwa się komuś na myśl «coś, ktoś się komuś przypomina»

◊ Coś komuś przyszło (pot. wpadło) na myśl «ktoś o czymś pomyślał, wpadł na jakiś pomysł»

◊ Coś, ktoś komuś przywodzi na myśl (kogoś, coś) «coś, ktoś komuś się kojarzy z czymś, przypomina coś, kogoś»

◊ Coś komuś przeszło (przemknęło) przez myśl «ktoś sobie coś uświadomił, uprzytomnił, przypomniał sobie o czymś»

◊ Coś, ktoś staje (stoi) komuś w myśli «coś, ktoś się komuś przypomina; coś, ktoś staje w pamięci»

◊ Gubić się w myślach «snuć domysły, przypuszczenia; trudzić się bezowocnie nad rozwiązaniem, zrozumieniem czegoś»

◊ Mieć kogoś, coś na myśli «myśleć o kimś, o czymś; mieć kogoś, coś na względzie»

◊ Mówić, pisać, odpowiadać itp., co komuś na myśl przyjdzie «mówić, pisać, odpowiadać itp. bez zastanowienia, bez rozważania, mówić to, cokolwiek się pomyśli»

◊ Na myśl o czymś, o kimś, na myśl o tym, że… «gdy pomyślę, uprzytomnię sobie coś, kogoś, to…»

◊ Nie móc się pogodzić z myślą o czymś «nie móc uznać czegoś za możliwe, prawdopodobne; nie móc przejść nad czymś do porządku»

◊ Nie móc od czegoś, od kogoś oderwać myśli «myśleć o czymś, o kimś intensywnie, nie móc przestać myśleć»

◊ Ogarnąć, pojąć myślą «zrozumieć, pojąć rozumem»

◊ Przebiegać myślą fakty, zdarzenia, znajomych ludzi itp.; sięgać myślą wstecz, w przeszłość, w przyszłość «wspominać, rozpamiętywać przeszłość, przypominać sobie coś, kogoś; wyobrażać sobie przyszłość, myśleć o niej»

◊ Wracać myślą do czegoś, do kogoś «myśleć o czymś, o kimś ponownie, wspominać coś, kogoś»

◊ Wybiegać myślą naprzód «myśleć o przyszłości, przewidywać dalszy bieg, rozwój czegoś»

2. «wynik rozmyślań, skutek myślenia»

a) «wyobrażenie, pojęcie, sąd, wniosek; pogląd na coś»

Jasne, proste myśli.

Myśli się snują (po głowie).

Myśli się mącą, plączą.

Myśl błysnęła, przemknęła.

Myśl przenika, nurtuje, gnębi, nie daje spokoju.

∆ med. Gonitwa myśli «chorobliwe przyśpieszenie toku myślenia, połączone zwykle z bezładnymi wypowiedziami, będące objawem pewnych chorób psychicznych lub zatruć»

◊ Czarne, złe myśli «ponure przypuszczenia, przewidywania»

◊ Złote myśli «czyjeś cenne, trafne i mądre sądy, sformułowania, maksymy»

◊ Wymiana myśli «wzajemne wypowiadanie swoich sądów, spostrzeżeń, poglądów; dyskusja»

◊ Czytać w czyichś myślach «odgadywać cudze sądy, to, o czym ktoś myśli»

◊ Dzielić się, podzielić się z kimś myślami «zwierzać, zwierzyć się komuś ze swoich poglądów, spostrzeżeń itp.»

◊ Zebrać, pozbierać, skupić, opanować myśli «skoncentrować na czymś uwagę, zastanowić się, skupić się; wrócić do równowagi myślowej»

b) «pogląd na świat, przekonanie; idea przewodnia, koncepcja»

Myśl historyczna, materialistyczna.

Myśl polityczna.

Wpływ obcej myśli.

∆ Myśl przewodnia utworu literackiego «główny problem, główna tendencja utworu literackiego»

◊ Być z kimś jednej myśli «mieć podobne poglądy, jednakowy sąd o czymś»

◊ Iść za czyjąś myślą «podzielać czyjś pogląd, stosować się do niego; śledzić tok czyjegoś rozumowania»

c) «zamiar, projekt, pomysł; chęć, pragnienie»

Genialna, świetna myśl.

Myśl wyjazdu nie daje komuś spokoju.

◊ Bić się, łamać się z myślami (z myślą) «nie móc się zdecydować na coś; wahać się»

◊ Coś (wszystko) idzie, jest, robi się, wiedzie się itp. po czyjejś myśli «coś (wszystko) staje się, dzieje się zgodnie z czyimś pragnieniem, intencją, wolą»

◊ Nosić się z myślą «mieć zamiar, zamierzać»

◊ Podsunąć, poddać, rzucić myśl; natchnąć myślą «podsunąć, poddać projekt; natchnąć ideą, pomysłem»

◊ W jakiejś myśli, z myślą o czymś, o kimś «z jakimś zamiarem, z jakąś intencją; ze względu na coś, na kogoś»

◊ W myśl czegoś «zgodnie z czyjąś wolą, chęcią; zgodnie z czymś»