nad

«przyimek łączący się z rzeczownikami (lub wyrazami o funkcji rzeczownikowej) w narzędniku lub bierniku»

1. «tworzy wyrażenia lokalizujące coś powyżej jakiegoś przedmiotu lub wskazujące cel przestrzenny»

Samolot leciał nad miastem.

Lampa wisi nad stołem.

Pochylić się nad wodą.

Burza idzie nad miasto.

2. «tworzy wyrażenia lokalizujące coś w pobliżu czegoś»

Mieszkać nad rzeką.

Spacerować nad brzegiem morza.

Osiedle nad jeziorem.

3. «tworzy wyrażenia wskazujące na przedmiot, temat tego, co oznacza wyraz określany»

Dyskusja nad projektem.

Opieka nad dziećmi.

Siedzieć nad obliczeniami.

Myśleć nad sposobem ratunku.

Rozmyślać nad ludzkim losem.

4. «tworzy (w połączeniu z niektórymi nazwami pór dnia) wyrażenia oznaczające bliskość czasową czegoś względem określonej pory»

Wracał nad ranem.

Nad wieczorem się przejaśniło.

5. książk. «tworzy wyrażenia oznaczające wzorzec, tło porównania»

Nic milszego nad muzykę.

Kochać, cenić kogoś, coś nad życie.

Praca nad siły.

◊ Szczęśliwy nad wyraz «bardzo, nadzwyczaj szczęśliwy»

◊ Żyć nad stan «wydawać na życie więcej pieniędzy, niż się zarabia, niż na to stać»

6. książk. «tworzy wyrażenia stanowiące wzmocnienie lub ograniczenie, wyróżnienie tego, co oznacza rzeczownik, z którym się łączy»

Nie miał przyjaciela nad Michała.

To był skandal nad skandale.

Pieśń nad pieśniami.