pełny

\pełnyni, \pełnyniejszy a. pełen (tylko w funkcji orzecznika lub przydawki, po której następuje rzeczownik w dopełniaczu)

1. «napełniony, wypełniony po brzegi, do wierzchu; napełniony tak, że więcej nie może się zmieścić»

Pełny garnek, talerz, kubek.

Pełna stodoła zboża.

Autobus pełen ludzi.

◊ Pełny trzos, kuferek; pełne kieszenie itp. «duże sumy pieniędzy; bogactwo»

◊ Dawać, czerpać, brać itp. pełną garścią, pełnymi rękami «dawać hojnie, obficie, rozrzutnie, nie skąpiąc, mieć gest; czerpać, brać dużo, ile się da»

◊ Mieć pełne ręce roboty «mieć bardzo dużo roboty, być zapracowanym»

2. «zawierający, mieszczący wiele czegoś, obficie zaopatrzony w coś, pokryty, nasycony czymś»

Droga pełna wybojów.

Powietrze pełne zapachu.

Oczy pełne łez.

W sadzie, na brzegu niegdyś zarosłym pokrzywą, był maleńki ogródek, ścieżkami porznięty, pełen bukietów trawy angielskiej i mięty. (Mickiewicz)

przen. «owładnięty, przeniknięty czymś, przepełniony czymś»

Młodzieniec pełen energii.

Ktoś pełen twórczego zapału.

Atmosfera pełna napięcia.

3. «niczym nie ograniczony, swobodny, nieskrępowany; przejawiający się w pełni; całkowity, zupełny, absolutny»

Pełny blask słońca.

Pełna satysfakcja, swoboda.

Pełne szczęście, zadowolenie.

Pełne bezpieczeństwo, powodzenie, uznanie, zwycięstwo.

Darzyć kogoś pełnym zaufaniem.

Mieć pełną władzę.

∆ Pełne morze, pełny ocean «morze, ocean poza obrębem wód terytorialnych; w znaczeniu potocznym: obszar morza, na którym z żadnej strony nie widać lądu»

∆ lit. Pełny rym «rym polegający na całkowitej identyczności brzmienia końcowych cząstek wyrazów»

∆ żegl. Pełny wiatr «wiatr wiejący wprost w rufę statku, tj. w kierunku wzdłuż płaszczyzny symetrii statku»

∆ Płynąć, iść pełnym żaglem, pełnymi żaglami, pod pełnymi żaglami, z pełnymi żaglami «mieć przy pomyślnym wietrze wszystkie żagle na masztach, płynąć z wszystkimi żaglami rozwiniętymi»

◊ Oddychać, wdychać, chłonąć itp. coś pełną piersią «oddychać głęboko, swobodnie; głęboko wciągać powietrze do płuc»

◊ Śpiewać, wołać itp. coś pełną piersią, pełnym głosem «śpiewać, wołać itp. nie ściszając, nie hamując siły głosu, na cały głos»

◊ Mówić pełnym głosem «mówić otwarcie, bez przemilczania»

4. «całkowicie rozwinięty; będący wyższym, szczytowym stopniem czegoś; zupełny, najwyższy, doskonały»

Pełny rozwój, rozkwit czegoś.

Pełna wiosna, jesień.

Osiągnąć pełne człowieczeństwo.

◊ Ruszyć, iść itp. pełną parą a) «o silniku, zwłaszcza parowym: ruszyć, iść całą mocą» b) «ruszyć, iść itp. całym rozpędem, z największą siłą, bez żadnych przeszkód i zahamowań»

◊ Pełne obroty motoru, silnika «maksymalna liczba obrotów, jaką może dany motor, silnik wykonać w określonej jednostce czasu»

◊ pot. Pracować na pełnych obrotach «pracować bardzo intensywnie»

◊ Koń pełnej krwi «koń z rasy pełnej krwi angielskiej»

◊ Pełny galop, kłus itp. «najszybszy galop, kłus itp.»

◊ Dać pełny gaz; jechać, gnać, ruszyć itp. pełnym gazem, na pełnym gazie «jechać, gnać, ruszyć itp. z maksymalną szybkością»

◊ Coś (jakaś czynność) jest w pełnym toku «jakaś czynność osiągnęła wysoki stopień nasilenia, dobrze, pomyślnie się rozwija»

5. «taki, w którym niczego nie brakuje, który stanowi całość bez wyjątków lub braków; kompletny, wyczerpujący; zawierający w sobie dokładnie wskazaną liczbę, ilość czegoś»

Pełny tekst przemówienia, utworu.

Komisja egzaminacyjna w pełnym składzie.

Rycerz w pełnej zbroi.

Film trwał pełne dwie godziny.

Pełny miesiąc urlopu.

Kupon zawierał pełne cztery metry materiału.

∆ Pełny stopień, pełna trójka itp. «stopień, trójka itp. bez minusa»

∆ Pełne mleko «mleko nie odtłuszczone»

∆ mat. Kąt pełny «kąt mający 360°»

◊ W pełnym znaczeniu tego słowa «w całkowitej zgodzie z tym, co dane słowo znaczy, powinno znaczyć»

6. «nie mający wewnątrz pustych przestrzeni»

Pełna cegła.

Meble z pełnego drewna.

7. «okrągły, pulchny, tłusty; dobrej tuszy»

Pełna twarz, sylwetka.

Pełne kształty.

8. «o kwiatach: bogaty w płatki»

Pełne goździki.

do pełna «po brzegi, do napełnienia»

Nalać wody do pełna.