piszczeć

ndk VIIb, \piszczećczę, \piszczećczysz, piszcz, \piszczećczał, \piszczećczeli - pisnąć dk Va, \piszczećnę, piśniesz, piśnij, \piszczećnął, \piszczećnęła, \piszczećnęli, \piszczećnąwszy

1. «wydawać ostry, cienki, przenikliwy głos, dźwięk; odzywać się piskliwym głosem, wydawać pisk»

Kurczęta, kaczęta, myszy piszczały.

Dziecko pisnęło z radości.

◊ pot. Pisnąć słowo, słówko; często z przeczeniem: nie pisnąć, ani pisnąć, nie pisnąć słowa, słówka «odezwać się, wyjawić coś, zdradzić się z czymś; nie odezwać się, nic nie wyjawić, nie zdradzić się w niczym»

◊ Ktoś aż piszczy do czegoś «ktoś ma na coś ogromną ochotę, rwie się do czegoś»

◊ Bieda, nędza, aż piszczy «o stanie skrajnej nędzy»

◊ Wiedzieć, co w trawie piszczy «orientować się w sytuacji, domyślać się czegoś; wiedzieć, co się dzieje, co się święci»

przen. (tylko ndk) «piskliwie, jękliwie domagać się czegoś; żalić się, lamentować, utyskiwać»

Piszczała, że jej zimno.

2. «o instrumentach piszczałkowych: wydawać tony, dźwięki; potocznie: grać na takim instrumencie»

Pisnęły trąbki, flety.

Piszczeć na flecie, na fujarce.

3. «o przedmiotach: powodować, wywoływać ostry, przenikliwy dźwięk, odgłos; skrzypieć»

Koła, hamulce, zawiasy piszczą.

Opony ciężarówki piszczały na zakręcie.