- podnieść
- dk XI, \podnieśćniosę, \podnieśćniesiesz, \podnieśćnieś, \podnieśćniósł, \podnieśćniosła, \podnieśćnieśli, \podnieśćniesiony, \podnieśćniósłszy - podnosić ndk VIa, \podnieśćnoszę, \podnieśćsisz, \podnieśćnoś, \podnieśćsił, \podnieśćnoszony1. «niosąc umieścić kogoś, coś na wyższym miejscu; unieść w górę, wznieść»
Podnieść dziecko do góry.
Podnieść kołnierz.
Podnieść kurtynę.
Podnieść słuchawkę telefonu.
◊ Podnieść kotwicę «wyciągnąć kotwicę z dna, z wody; rozpocząć rejs»◊ Podnieść żagle «rozpiąć, rozwinąć żagle; rozpocząć żeglugę»◊ Podnieść głos «zacząć mówić głośniej, z oznakami zdenerwowania»◊ Podnieść głowę a) «nabrać otuchy, poczuć się pewniej» b) «stać się zarozumiałym, wpaść w pychę» «zbuntować się»◊ Podnieść oczy, wzrok «spojrzeć, spojrzeć w górę, unieść opuszczone powieki»◊ Podnieść rękę na kogoś «zamierzyć się na kogoś; uderzyć kogoś»◊ Podnieść kwestię, problem, sprawę, temat itp. «poruszyć, wysunąć kwestię, problem itp., zacząć dyskusję na jakiś temat»◊ Iść, kroczyć z podniesionym czołem «iść, kroczyć dumnie, godnie, jawnie, nie wstydząc się»◊ przestarz. Wystąpić z podniesioną przyłbicą «wystąpić jawnie, nie ukrywając się, bez obawy, bez lęku»2. «podjąć, wziąć coś, co leży nisko, co upadło; postawić coś, co się przewróciło lub pochyliło; pomóc komuś wstać lub usiąść»Podnieść przewrócone krzesło.
Podnieść książkę z ziemi.
Podnieść chorego na łóżku.
◊ Podnieść kogoś na duchu «pocieszyć kogoś, dodać komuś otuchy»◊ Podnieść kogoś na nogi a) «zaalarmować, poderwać» b) «uzdrowić, wyleczyć»przen.Miasto podniesione z ruin.
3. «niosąc przybliżyć do czegoś; podsunąć»Podnieść gazetę do oczu.
Podnieść szklankę do ust.
4. «spowodować uniesienie w górę, w powietrze (np. kurzu, śniegu)»Samochód podniósł tumany pyłu.
Wiatr podniósł zeschłe liście.
5. «uczynić coś wyższym; podwyższyć poziom czegoś, podwyższyć coś przez nasypanie, nałożenie czegoś, przez podbudowanie itp.»Podnieść poziom wody w stawie.
Namuł przynoszony przez rzekę podniósł grunt.
6. «podwyższyć, poprawić, polepszyć jakość; spotęgować, wzmóc»Podnieść dochody, płace, zarobki.
Podnieść kwalifikacje, wydajność pracy, wymagania.
Podnieść napięcie, natężenie prądu.
Podniesiona temperatura.
∆ mat. Podnieść do potęgi «pomnożyć daną wielkość przez siebie tyle razy, ile wskazuje wykładnik potęgi»przen. «wyolbrzymić, wzmóc, spotęgować coś»Uczucia podniesione do potęgi.
∆ Podnieść do kwadratu, do sześcianu «pomnożyć daną liczbę przez siebie, pomnożyć daną liczbę przez jej kwadrat»◊ Podnieść kogoś, coś do jakiejś godności, do jakiejś rangi «nadać komuś, czemuś jakąś zaszczytną godność, rangę»7. «zacząć wykonywać czynność oznaczoną przez rzeczownik stanowiący dopełnienie; wszcząć»Podnieść alarm, bunt, protest.
Podnieść krzyk, płacz.
8. → podnosićpodnieść się - podnosić się1. «zmienić pozycję leżącą lub siedzącą na stojącą, wstać, powstać; unieść się w górę, wspiąć się»Podnieść się z krzesła, zza stołu.
Podnieść się na palce.
◊ Podnieść się (z łóżka) «zacząć chodzić po dłuższej chorobie; wyzdrowieć»przen.Podnieść się z nędzy, z upadku.
2. «zostać podniesionym, uniesionym w górę»Podniosły się wszystkie ręce.
Podniosło się ramię semafora.
◊ Włosy się komuś podniosły na głowie «ktoś się bardzo przeraził»3. «wzlecieć, wzbić się w górę, w powietrze; poderwać się z ziemi»Kurz się podniósł.
Mgły się podniosły.
Samolot się podniósł.
4. «stać się wyższym niż poprzednio; podwyższyć się»Ląd się podniósł.
Podniósł się poziom wody w rzece.
5. «stać się większym, intensywniejszym, wzmóc się, nasilić się; poprawić się, polepszyć się»Podniosły się dochody, wydatki.
Podniosła się żyzność gleby.
6. «o głosie, dźwięku itp.: dać się słyszeć, rozlec się, rozbrzmieć»Podniosły się krzyki, protesty, wołania.
Podniósł się hałas, wrzask.
7. «wszcząć się, powstać, zerwać się»Wiatr się podniósł.
Słownik języka polskiego . 2013.
