rozumieć

ndk II, \rozumiećem, \rozumiećesz, \rozumiećeją, \rozumiećej, \rozumiećmiał, \rozumiećeli, \rozumiećmiany

1. «wiedzieć, uświadamiać sobie, jakie są istotne relacje między obserwowanymi rzeczami, zjawiskami, co znaczą te rzeczy (np. wyrazy), zdawać sobie sprawę z czegoś; pojmować»

Dokładnie, doskonale coś rozumieć.

Rozumieć niewiele, trochę, coraz lepiej, więcej.

Rozumieć sens czegoś, znaczenie wyrazu, poszczególne słowa.

Nie rozumieć pytania.

Rozumieć po polsku.

Nie rozumieć po węgiersku ani słowa.

W lot wszystko rozumie.

Była tak zmęczona, że ledwo rozumiała, co czyta.

Rozumieli, że grozi im niebezpieczeństwo.

◊ pot. To rozumiem «ekspresywne wyrażenie pochwały, uznania»

◊ Rozumiesz? «podkreślenie rozkazu lub zakazu»

◊ Nie rozumiesz po polsku? «niecierpliwe napomnienie, ponaglenie do spełnienia polecenia»

◊ Rozumiesz, rozumie pan itp. «zwroty wtrącone zwracające uwagę na jakiś fragment wypowiedzi; często zbędne zwroty wtrącane w toku mówienia»

2. «wyciągać z czegoś wnioski, interpretować coś»

Właściwie, opacznie coś rozumieć.

Zapytał, jak ma to rozumieć.

Źle rozumiane przepisy, poczucie obowiązku.

◊ Rozumieć coś przez coś; co przez to rozumiesz? «używając pewnych określeń, mieć coś na myśli; co przez to chcesz powiedzieć, wyrazić?»

3. «wczuwać się w treść cudzych przeżyć, pragnień, motywów postępowania, wykazywać zrozumienie dla kogoś»

Rozumieć czyjeś położenie, czyjąś sytuację, czyjeś uczucia, pobudki, postępowanie, czyjeś stanowisko (w jakiejś sprawie).

Najlepiej rozumiała go siostra.

Rozumieć dzieci, młodzież.

rozumieć się

1. «rozumieć wzajemnie jeden drugiego»

Rozumieli się bez słów.

Rozumieli się (ze sobą) doskonale.

2. «być rozumianym»

Coś się łatwo, dobrze rozumie.

◊ pot. Coś się rozumie samo przez się «coś jest oczywiste, nie budzi żadnych wątpliwości»

◊ Ma się rozumieć, rozumie się «bez wątpienia, oczywiście, naturalnie»

3. pot. «znać się na czymś, orientować się w czymś»

Rozumieć się na interesach.

Nie rozumiał się na współczesnym malarstwie.