skrzydło

n III, Ms. \skrzydłodle; lm D. \skrzydłodeł

1. zwykle w lm «narząd lotu ptaków, nietoperzy, owadów mający różną budowę i pochodzenie, występujący zawsze w parzystej liczbie (jedna, dwie pary)»

Ptasie skrzydła.

Skrzydła gołębia, motyla, owada.

Furkot, łopot, szum skrzydeł.

Rozpostrzeć, rozłożyć, rozchylić skrzydła.

Bić, trzepotać skrzydłami.

Ptaki unoszą się, wzbijają się, wznoszą się na skrzydłach.

◊ Opiekuńcze skrzydła «czyjaś troskliwa, serdeczna opieka»

◊ Ktoś, coś dodaje komuś skrzydeł «ktoś, coś pobudza, zachęca kogoś do działania, dodaje komuś zapału»

◊ Wziąć kogoś pod swoje skrzydła, oddać kogoś pod czyjeś skrzydła, uciekać się, garnąć się pod czyjeś skrzydła «wziąć kogoś w opiekę, zlecić komuś opiekę nad kimś; szukać u kogoś opieki, ochrony»

◊ Opadają komuś skrzydła «ktoś się zniechęca, obojętnieje na coś, traci chęci do czegoś»

◊ Opalić, zwichnąć sobie skrzydła «doznać niepowodzeń, zawodu»

◊ Podciąć, spętać komuś skrzydła «zniszczyć czyjś zapał, spowodować czyjeś zniechęcenie, pozbawić kogoś możności działania»

◊ Rozwinąć skrzydła do lotu «rozpocząć intensywne działanie»

◊ Biec, pędzić, iść jak na skrzydłach «biec, pędzić, iść bardzo szybko, pędem»

◊ Mieć przypięte skrzydła u ramion «doznawać uczucia swobody, radości, szczęścia, chęci działania»

przen.

Skrzydła fantazji, marzeń, rojeń.

Skrzydła sławy, wyobraźni.

Skrzydła wiatru.

2. «jeden z dwu płatów nośnych, przytwierdzonych do boków kadłuba albo nad kadłubem samolotu lub szybowca»

3. «część ruchoma urządzeń mechanicznych (np. ramię, łopata) obracająca się, wirująca»

Skrzydło wentylatora, wiatraka, żniwiarki.

Skrzydło śruby okrętowej.

4. «boczna, zwykle wydłużona część budynku, podporządkowana kompozycyjnie i funkcjonalnie głównej części środkowej i najczęściej ustawiona do niej pod kątem prostym»

Skrzydło pałacu.

Budynek z dwoma skrzydłami.

5. «ruchomy element składowy jakiegoś przedmiotu, sprzętu, urządzenia itp., łączący się z nim swą boczną krawędzią»

Skrzydła drzwiowe, okienne.

Skrzydło bramy.

Skrzydła lustra, parawanu.

Skrzydło ołtarza, tryptyku.

6. «ugrupowanie wewnątrz jakiejś partii, stronnictwa, organizacji, różniące się poglądami od reszty członków; odłam»

Postępowe, zachowawcze, skrajne skrzydło.

Lewe, prawe skrzydło stronnictwa.

Skrzydło opozycji.

Zyskać poparcie skrzydła radykalnego.

7. hist. «element składowy zbroi husarskiej, w postaci wysokiej blachy w kształcie ptasiego skrzydła lub ramy z wprawionymi w nią piórami, najczęściej orłów lub sępów»

8. sport. «boczna część boiska»

Grać na lewym skrzydle.

∆ Skrzydło królewskie «połowa szachownicy, na której znajdują się stanowiska początkowe obu królów»

9. wojsk. «boczna część ogólnego ugrupowania bojowego; w musztrze: prawe lub lewe zakończenie szyku»

10. wojsk. «oddział lotniczy wchodzący w skład sił powietrznych w niektórych państwach zachodnich; w lotnictwie polskim działającym w okresie drugiej wojny światowej na Zachodzie: taktyczna jednostka obejmująca od dwóch do pięciu dywizjonów»