spokój

m I, D. \spokójkoju, blm

1. «stan równowagi psychicznej lub fizycznej; brak oznak zdenerwowania, niepokoju»

Duchowy, filozoficzny, kamienny, olimpijski, pozorny, udany spokój.

Spokój ducha, duszy, sumienia.

Nakazać sobie spokój.

Silić się na spokój.

Spokój wobec niepowodzeń, klęsk.

◊ Stoicki spokój «spokój niezachwiany, niewzruszony wobec niepowodzeń, przeciwności życiowych»

◊ Dla świętego spokoju «byle uniknąć konfliktu, sporów, zdenerwowania»

◊ Dać komuś (święty) spokój, zostawić, pozostawić kogoś w spokoju «odczepić się od kogoś, przestać się wtrącać do kogoś, do czegoś, zaprzestać czegoś; nie przeszkadzać, nie niepokoić, nie ruszać»

◊ Dać sobie spokój z kimś, z czymś «zrezygnować z czegoś, przestać się czymś przejmować, przestać zawracać sobie głowę»

◊ Mieć (święty) spokój «nie być nagabywanym, denerwowanym przez kogoś, z jakiegoś powodu»

◊ Ktoś lub coś nie daje komuś spokoju «ktoś lub coś sprawia komuś kłopot, nęka, gnębi kogoś»

◊ Odbierać, mącić, zakłócać, zatruwać spokój «wyprowadzać z równowagi, denerwować, niepokoić»

◊ Modlić się za spokój czyjejś duszy «modlić się za kogoś zmarłego»

◊ Niech spoczywa w spokoju «zwrot retoryczny i modlitewny wyrażający życzenie dla osoby zmarłej»

2. «cisza, brak wstrząsów, hałasów»

Spokój wsi.

Spokój uśpionego miasta.

∆ Spokój! Proszę o spokój! «bądźcie cicho; proszę o ciszę, o uspokojenie się»

3. «stan, w którym nie ma wojny, zatargów; pokój, zgoda; ład»

Spokój publiczny był zagrożony.