- stracić
- dk VIa, \stracićcę, \stracićcisz, strać, \stracićcił, \stracićcony1. «przestać coś mieć, zostać bez kogoś lub bez czegoś; zostać pozbawionym kogoś lub czegoś»
Stracić rodzinę.
Stracić posadę.
Drzewa straciły liście jesienią.
Stracić czyjąś przyjaźń.
Stracić szacunek dla kogoś.
Stracić głos, pamięć, siły, słuch, wzrok, zdrowie, życie.
Stracić humor, pewność siebie, zimną krew.
Stracić równowagę.
Stracić nadzieję, szczęście, złudzenia.
Stracić cierpliwość.
Stracić chęć, ochotę do czegoś, zapał.
Stracić apetyt.
Coś straciło urodę, wartość, znaczenie.
Stracić władzę, wpływy.
Stracić kontakt, łączność z kimś, z czymś.
Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto cię stracił. (Mickiewicz)
◊ Stracić głowę «nie móc się zdobyć na spokojne, sensowne rozumowanie, przestać panować nad sobą»◊ Stracić głowę dla kogoś «zakochać się w kimś»◊ Stracić grunt pod nogami «stracić punkt oparcia, pozycję, stanowisko, podstawę utrzymania»◊ Stracić drogę, orientację itp. «zabłądzić; przestać się orientować w terenie»◊ Stracić kogoś, coś z oczu «przestać widzieć kogoś lub coś (np. z powodu oddalenia); także: przestać się z kimś kontaktować, przestać widywać kogoś, spotykać się z kimś»◊ Stracić na wadze, na tuszy, stracić ileś kilogramów «schudnąć»◊ Stracić pokarm, mleko «o kobiecie, samicy ssaków: przestać wydzielać pokarm z gruczołów mlecznych»◊ Stracić panowanie nad sobą, nad nerwami «przestać panować nad sobą, nad nerwami»◊ Stracić panowanie nad jakąś maszyną, pojazdem «utracić możność kierowania maszyną, pojazdem»◊ Stracić przytomność «zemdleć»◊ Stracić rachunek, liczbę; stracić rachubę czasu «pomylić się w liczeniu, przestać się orientować w czasie, w datach, w dokładnej liczbie czegoś»◊ Stracić rozum, zmysły «zwariować, oszaleć»◊ Stracić serce dla kogoś, stracić czyjeś serce «przestać kogoś kochać, zostać pozbawionym czyjegoś uczucia»◊ Stracić serce do kogoś, do czegoś «zniechęcić się do kogoś, do czegoś»◊ Stracić wątek «przestać się orientować w tym, co ktoś mówi lub zaplątać się w swojej wypowiedzi»2. «ponieść stratę materialną; ponieść uszczerbek na czymś»Stracić na handlu, na interesach, na transakcji.
◊ Niech stracę «mniejsza o to, liczę się ze stratą, zgadzam się na stratę»3. «nie wykorzystać czegoś, zmarnować, przepuścić coś; roztrwonić»Stracić okazję, szansę.
Stracić majątek grając w karty.
Stracił kwadrans w stosunku do czołówki wyścigu.
◊ Stracić rok, dwa lata (nauki) «pozostać w tej samej klasie na drugi, trzeci rok; zmarnować rok, dwa lata nauki przez powtarzanie tego samego kursu, programu»4. «stać się gorszym, mniej wartościowym wskutek czegoś»Okolica wiele straciła wskutek wycięcia lasu.
Z upływem czasu walka straciła na zaciętości.
◊ Stracić na sile, na urodzie, na humorze itp. «stać się mniej silnym, mniej urodziwym, mniej wesołym itp.»◊ Stracić w czyichś oczach «zostać z jakiegoś powodu uznanym przez kogoś za gorszego; popsuć sobie u kogoś opinię»5. «wykonać na kimś wyrok śmierci»Stracić skazańców, więźniów.
Został skazany na śmierć i stracony.
stracić się1. «stać się niewidocznym; zniknąć, zginąć»Stracić się w świecie, za granicą.
◊ Stracić się z oczu a) «przestać widzieć siebie wzajemnie, pogubić się» b) «przestać się spotykać, kontaktować; przestać mieć o sobie jakieś wiadomości»2. rzad. «przestać się orientować co do miejsca swego pobytu; zabłąkać się»Stracił się w ciemności.
przen. «speszyć się, zmieszać się»Stracił się w rozmowie ze zwierzchnikiem.
Słownik języka polskiego . 2013.
