taki

tacy, odm. jak przym.

1. «zaimek zastępujący przymiotniki (niekiedy też inne części mowy, a nawet całe zdania) użyte już w zdaniu lub w kontekście»

Jest sprytny, ale takich tu nie trzeba.

Przykra jest taka pogoda.

Taki już jest.

Taki zawsze skorzysta.

Takiemu to dobrze.

Jeden miał takie upodobania, a drugi inne.

Dziś już późno, w takim razie pójdziemy tam jutro.

Jest taki sam, jak wszyscy.

◊ Taki czy inny, taki czy owaki, taki czy siaki «wszystko jedno jaki; nie wyróżniający się, przeciętny»

◊ Taki a taki «wyrażenie używane zamiast dokładnego określenia czegoś, zwykle czyjegoś nazwiska»

2. «zaimek użyty w zdaniu nadrzędnym i zapowiadający zdanie podrzędne (lub jego część) wyrażające nasilenie czegoś, porównanie z czymś, skutki czegoś»

Padał taki deszcz, że nie mogłam wyjść z domu.

Nie lubię takich filmów jak ten, który widziałam wczoraj.

Był tam taki tłum ludzi, że nie mógł wejść do środka.

Potrzebny jest taki człowiek, do którego wszyscy będą mieć zaufanie.

Był taki zadowolony, jakby wygrał na loterii.

Tacy ludzie, jak oni, lubią podróżować.

□ Jaki pan, taki kram.

□ Jaka praca, taka płaca.

3. «wyraz o charakterze ekspresywnym, towarzyszący innym wyrazom, uwydatniający zwykle intensywność, wielkie nasilenie tego, co one wyrażają»

Taki mądry!

Taki młody!

Z niego jeszcze takie dziecko.

Miałam do niego takie zaufanie!

Takiemu Kowalskiemu wszystko łatwo przychodzi.

◊ Jaki taki, siaki taki «nie wyróżniający się czymś szczególnym, przeciętny, ledwie wystarczający w danej sytuacji»

◊ Jakiś taki, taki jakiś «bliżej nie określony, niewyraźny»

◊ Taki sobie «średni, przeciętny»

◊ Taki tam «wyrażenie lekceważące, osłabiające treść tego, co oznacza rzeczownik, do którego się to wyrażenie odnosi»

◊ Nic takiego «nic godnego uwagi»

◊ pot. Takie buty! «to tak sprawa wygląda!»

4. euf. «wyraz zastępujący wyrazy obelżywe (zwykle w połączeniu z rzeczownikami)»

Taki syn.