utrzymać

dk I, \utrzymaćam, \utrzymaćasz, \utrzymaćają, \utrzymaćaj, \utrzymaćał, \utrzymaćany - utrzymywać ndk VIIIa, \utrzymaćmuję, \utrzymaćmujesz, \utrzymaćmuj, \utrzymaćywał, \utrzymaćywany

1. «trzymając nie wypuścić, nie dać wypaść (np. z rąk); trzymając zachować w nie zmienionym położeniu»

Utrzymać kamień, karabin w ręce.

Nie mógł utrzymać łyżki.

2. «stać się elementem podtrzymującym coś; podeprzeć, podtrzymać coś»

Belki nie mogły utrzymać stropu.

Mały mostek z trudem utrzymał ciężar samochodów.

Ponton nie mógł utrzymać takiej grupy ludzi.

3. «nie stracić nad kimś albo nad czymś panowania, trzymając pokierować właściwie»

Utrzymać konie w cuglach.

Nie mógł utrzymać kierownicy.

◊ Nie móc, nie potrafić utrzymać języka za zębami «nie móc, nie potrafić zachować tajemnicy, nie móc powstrzymać się od nierozgłoszenia czegoś, nie potrafić milczeć»

◊ Utrzymać kogoś w garści, w karbach, w rygorze, w ryzach, w karności, na wodzy itp. «sprawić, że ktoś jest posłuszny, karny, postępuje zgodnie z czyjąś wolą, z czyimś życzeniem, nakazem»

◊ Utrzymać sekret, tajemnicę, utrzymać coś w sekrecie, w tajemnicy «zachować tajemnicę, sekret, dotrzymać tajemnicy, sekretu; nie ujawnić czegoś»

4. «spowodować, sprawić, że ktoś pozostaje dłużej na jakimś miejscu, stanowisku, zatrzymać kogoś gdzieś na dłużej, przytrzymać»

Trudno utrzymać dzieci na jednym miejscu.

Starano się utrzymać jego kandydaturę na posła.

5. «zapewnić komuś byt; wyżywić kogoś»

Utrzymać dzieci, rodzinę.

6. częściej ndk «pokrywać koszty z czymś związane; wynajmować, zatrudniać kogoś»

Utrzymywać dom.

Utrzymywać pracowników, służbę.

7. «obronić, zdołać zachować coś, nie oddać czegoś, nie ustąpić, nie wycofać się skądś»

Utrzymać twierdzę, pozycję, miasto.

8. «zachować w stanie nie zmienionym, należytym»

Utrzymać czystość, porządek.

Utrzymać dobrą kondycję, sprawność, równowagę.

Utrzymać dyscyplinę, spokój, przyjaźń, pogodną atmosferę.

◊ Utrzymać łączność, kontakt, korespondencję, stosunki «zachować z kimś kontakt, pozostać w porozumieniu, podtrzymać łączność, stosunki»

◊ Utrzymać kogoś przy życiu «nie dać komuś umrzeć, uchronić kogoś od śmierci»

◊ Coś (np. wnętrze mieszkania, obraz, utwór literacki) jest utrzymane w jakichś barwach, stylu, tonie, tonacji, nastroju itp. «coś ma jakieś barwy, styl, ton, nastrój, charakter itp.»

◊ Coś jest utrzymane dobrze, starannie, źle «coś jest pielęgnowane, prowadzone w jakiś sposób (np. dobrze, starannie, źle)»

9. → utrzymywać

utrzymać się - utrzymywać się

1. «pozostać w pewnej pozycji, na tym samym miejscu; nie spaść, nie upaść, nie opaść, nie przewrócić się»

Utrzymać się na koniu, w siodle.

Utrzymać się na linie.

Balon utrzymywał się na pewnej wysokości.

◊ Utrzymać się na nogach «ustać na nogach o własnych siłach, zachować równowagę»

◊ Utrzymać się na wodzie «nie zatonąć, nie utonąć»

przen.

Utrzymać się na powierzchni życia.

2. «pozostać przy czymś (np. przy władzy), pozostać na jakimś stanowisku»

Utrzymać się u steru władzy.

Ktoś pragnie utrzymać się na jakimś stanowisku.

Utrzymać się w I lidze.

◊ Utrzymać się przy życiu «nie stracić życia, ocaleć»

3. «pozostać w postaci nie zmienionej, zachować się, przetrwać; pozostać aktualnym»

Utrzymał się zwyczaj codziennych spacerów.

Śnieg się długo nie utrzyma.

Od kilku dni utrzymywał się mróz.

Wyniki sportowców utrzymywały się na poziomie światowym.

◊ Utrzymywać się w formie, w dobrej kondycji «zachowywać przez dłuższy czas sprawność fizyczną»

4. «zaspokoić swoje potrzeby życiowe, wyżywić się, wyżyć»

Utrzymywać się z pracy rąk, z pensji, z handlu, z szycia.

Utrzymywać się z renty.

5. «zachować się, obronić się; nie skapitulować, nie poddać się»

Wojsko utrzymało się na zajmowanej pozycji.