utrzeć

utrzeć
dk XI, utrę, utrzesz, utrzyj, utarł, utarty, utarłszy - ucierać ndk I, \utrzećam, \utrzećasz, \utrzećają, \utrzećaj, \utrzećał, \utrzećany
1. «rozdrobnić coś przez tarcie (np. na tarce); zmiażdżyć na drobne cząstki, rozetrzeć na masę przez tarcie»

Utrzeć marchew, chrzan na tarce.

Ucierać żółtka, ser łyżką.

2. przestarz. «usunąć z czegoś brud, wilgoć itp. przez potarcie (szmatą, chustką itp.), oczyścić coś; wytrzeć, obetrzeć»
dziś żywe we fraz. pot. Utrzeć komuś nosa «dać komuś nauczkę, ukrócić czyjeś samowolne zapędy, przywołać kogoś do porządku»
3. daw. «trąc uczynić gładkim, równym; wygładzić»
dziś żywe we fraz. Utarta droga, utarty szlak, tor «droga, szlak, którymi już ktoś przeszedł lub przejechał; przetarta droga, przetarty szlak»
◊ Ktoś idzie, kroczy utartą drogą; coś (np. sprawa) toczy się utartym torem «ktoś kieruje się w swoim działaniu, postępowaniu uznanymi ogólnie, powszechnie przyjętymi normami, zasadami; coś (np. sprawa) przebiega w sposób ogólnie znany, powszechnie przyjęty»
utrzeć się - ucierać się
1. zwykle dk «stać się powszechnie przyjętym, ogólnie uznawanym, używanym; ustalić się, upowszechnić się, wejść w zwyczaj»

Utarł się zwyczaj, że przestrzega się pory obiadowej.

Utarło się fałszywe mniemanie o czymś, o kimś.

Utarła się o kimś niezbyt pochlebna opinia.

2. rzad. «zostać utartym, roztartym na masę»

Marchewka utarła się szybko.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • utrzeć — {{/stl 13}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}ucierać{{/stl 7}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}przytrzeć [utrzeć] {{/stl 7}}{{stl 8}}{komuś} {{/stl 8}}{{stl 7}}nosa {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • utrzeć — 1. Coś toczy się utartym torem «coś przebiega w sposób ogólnie znany, powszechnie przyjęty»: Euforia była prawie powszechna (...) lud był znowu spokojny, a w pałacach i „na urzędach” toczyły się utartym torem walki o władzę i niszczenie… …   Słownik frazeologiczny

  • przytrzeć [utrzeć] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś} {{/stl 8}}nosa {{/stl 13}}{{stl 7}} dać nauczkę komuś, zwłaszcza osobie nazbyt pewnej siebie, zarozumiałej; też: ukrócić czyjąś samowolę, zmusić do podporządkowania się : {{/stl 7}}{{stl 10}}Przytrzeć nosa… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ucierać — → utrzeć …   Słownik języka polskiego

  • droga — 1. Być na dobrej drodze «rozumować, myśleć prawidłowo»: (...) sprawiał wrażenie, że nie obchodzą go rewelacje Jakuba. – Jest pan na dobrej drodze, panie profesorze (...). M. Saramonowicz, Siostra. 2. Być na (dobrej, najlepszej, prostej) drodze do …   Słownik frazeologiczny

  • nos — 1. Coś kręci, wierci kogoś w nosie «coś drażni czyjś węch, wywołuje uczucie pieczenia, swędzenia w nosie»: (...) dopiero westchnął z ulgą, kiedy się znaleźli w podsieniach domu i na świeżym powietrzu. Zapach ciężkich pachnideł wiercił mu jeszcze… …   Słownik frazeologiczny

  • tor — 1. Coś idzie, biegnie, toczy się itp. swoim, wytkniętym, starym torem, innym, nowym torem «coś odbywa się tak jak dotychczas, tak jak zaplanowano lub w sposób odmienny od dotychczasowego»: Gdyby Sobieski nie był ruszył pod Wiedeń, wszystko… …   Słownik frazeologiczny

  • dotrzeć — dk XI, dotrzećtrę, dotrzećtrzesz, dotrzećtrzyj, dotrzećtarł, dotrzećtarty docierać ndk I, dotrzećam, dotrzećasz, dotrzećają, dotrzećaj, dotrzećał, dotrzećany 1. «utrzeć dodatkową ilość czegoś, utrzeć coś do końca» Trzeba dotrzeć chrzanu, bo… …   Słownik języka polskiego

  • ucierać — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, ucieraćam, ucieraća, ucieraćają, ucieraćany {{/stl 8}}– utrzeć {{/stl 13}}{{stl 8}}dk Vb, utrę, utrze, utrzyj, utarł, utarli, utarty {{/stl 8}}{{stl 7}} wykorzystując specjalny przyrząd do tarcia, rozdrabniać… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • iść — 1. Alkohol (wino, wódka itp.) idzie, poszedł, uderza, uderzył komuś do głowy, idzie, poszedł komuś w nogi «alkohol zaczyna, zaczął działać na kogoś, powoduje, spowodował u kogoś zawroty głowy, trudności w chodzeniu; ktoś jest pijany»: (...)… …   Słownik frazeologiczny

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”