- złożyć
- dk VIb, \złożyćżę, \złożyćżysz, złóż, \złożyćżył, \złożyćżony - składać ndk I, \złożyćam, \złożyćasz, \złożyćają, \złożyćaj, \złożyćał, \złożyćany1. «zgiąć, załamać coś w kilkoro, sprawić, żeby coś nie było rozpostarte, załamując coś w kilkoro lub zginając we właściwy dla danej rzeczy sposób; złączyć przykładając jedno do drugiego»
Złożyć kartkę, arkusz papieru, list.
Składać materiał.
Złożyć prześcieradło, chustkę.
Składać parasol.
Złożyć leżak.
Złożyć scyzoryk.
Motyl składa skrzydła.
Złożyć coś we dwoje, we czworo, na krzyż.
Złożyć koc, ubranie w kostkę.
∆ Złożyć dłoń w pięść, w trąbkę «zamknąć dłoń zaciskając palce, zwinąć, zgiąć palce»2. «złączyć w określoną całość jakieś elementy, części składowe czegoś; zestawić, zestalić, spoić, zmontować»Złożyć silnik.
Złożyć regał.
Złożyć aparat radiowy.
∆ Złożyć rękę, nogę, kość itp. «ułożyć złamane kości ręki, nogi itp. we właściwej dla nich pozycji tak, aby im umożliwić zrośnięcie się»◊ Składać litery «czytać nieudolnie, powoli; sylabizować»3. «przynieść i położyć coś, kogoś gdzieś; znieść coś na jedno miejsce, zgromadzić coś w jakimś miejscu»Złożyć rannego na łóżku.
Złożyć węgiel do piwnicy.
Składać makulaturę do kosza.
Składać towar do magazynu.
Złożyć bagaż w przechowalni.
Złożyć kwiaty na grobie, pod pomnikiem.
Złożyć zboże w stertę.
Składać korespondencję na biurku.
∆ Składać ikrę, jaja «o samicach ryb, ptaków, owadów: wydalać z organizmu ikrę, jaja»∆ Składać pieniądze (do skarbonki, na książeczkę oszczędnościową) «zbierać, gromadzić, oszczędzać pieniądze, wpłacać je do kasy oszczędności»◊ Złożyć głowę «oprzeć, położyć głowę; położyć się»◊ Złożyć broń a) «zaprzestać walki, poddać się, skapitulować» b) «zrezygnować z ubiegania się o coś»◊ Składać na kogoś (na coś) winę, odpowiedzialność itp. «obarczać kogoś winą, czynić kogoś odpowiedzialnym za coś»◊ Składać coś na karb czegoś «podawać coś za powód, za przyczynę czegoś; tłumaczyć coś czymś»◊ książk. Złożyć zmarłego, czyjeś kości do grobu, w grobie «pogrzebać, pochować zmarłego»◊ podn. Złożyć pocałunek na czyichś ustach, na czyjejś ręce «pocałować kogoś w usta, w rękę»4. «dać, oddać, przekazać, wręczyć, ofiarować coś komuś»Złożyć kaucję, okup.
Składać dary.
Złożyć coś w depozyt.
Składać gdzieś dokumenty, świadectwa.
Złożyć listy uwierzytelniające.
∆ Składać coś na czyjeś ręce «przekazywać coś komuś bezpośrednio»∆ Złożyć egzamin «zdać egzamin»∆ Złożyć meldunek, raport, sprawozdanie, zeznanie «podać oficjalnie coś do wiadomości; zawiadomić o czymś, zameldować, zeznać coś»∆ Złożyć podanie, prośbę, memoriał, projekt, wniosek, zażalenie «przedstawić coś na piśmie (np. prośbę, projekt, wniosek, zażalenie)»∆ Złożyć podpis «podpisać się»∆ Złożyć komuś podziękowanie «podziękować komuś»∆ Złożyć zamówienie na coś «zamówić coś»∆ Złożyć komuś gratulacje, kondolencje «pogratulować komuś, wyrazić komuś współczucie»∆ Składać komuś powinszowania, życzenia «winszować komuś, wyrażać życzenia»∆ Składać przysięgę, ślub «przysięgać, ślubować»∆ Złożyć komuś, czemuś hołd a) «uczcić kogoś, coś, oddać komuś, czemuś cześć» b) hist. «uznać publicznie czyjąś zwierzchność, władzę nad sobą (nad swoim krajem)»◊ Złożyć ukłon «ukłonić się (nisko, ceremonialnie)»◊ Złożyć komuś wizytę «odwiedzić kogoś»◊ książk. Złożyć swój los, swoje życie itp. w czyjeś ręce «powierzyć komuś swój los, swoje życie itp., uzależnić od kogoś swój los, swoje życie itp.»◊ podn. Składać coś na ołtarzu ojczyzny, sztuki «ofiarowywać, poświęcać coś dla dobra ojczyzny, sztuki»5. druk. «zestawić czcionki i justunek ręcznie lub maszynowo w wyrazy i wiersze przygotowując tekst do druku»złożyć się - składać się1. zwykle ndk «być elementem składowym jakiejś całości albo całością utworzoną z jakichś elementów»Mieszkanie składa się z trzech izb.
Obiad składał się z dwóch dań.
Na program uroczystości złożyły się przemówienia i występy artystów.
◊ Tak się składa; dobrze, źle się składa «taka jest sytuacja, zachodzą szczęśliwe lub niepomyślne okoliczności; zdarza się, układa się»2. częściej ndk «być składanym»Łóżko składało się z trudem.
Kajak szybko się złożył.
◊ Złożyć się we dwoje w ukłonie «zgiąć się, ukłonić się bardzo nisko»3. «dać pieniądze na wspólny cel, do wspólnej kasy; wziąć udział w składce»Złożyli się na kwiaty, na prezent.
Trzeba się złożyć po kilkadziesiąt złotych.
4. «przybrać postawę najdogodniejszą do czegoś (zwykle: do strzału, do cięcia szablą); nastawić broń do strzału, cięcia; wziąć na cel, wycelować»Złożyć się do strzału, do cięcia.
Złożył się i wystrzelił.
Słownik języka polskiego . 2013.