chód

m IV, D. chodu, Ms. chodzie

1. lm M. chody

zwykle w lp «stawianie kroków, chodzenie, stąpanie; sposób chodzenia»

Chód powolny, prędki, szybki, równy, chwiejny, niepewny, żołnierski.

Chód konia.

Mieć ciężki, lekki chód.

◊ Kaczy a. kaczkowaty chód «chód chwiejny, kołyszący się, przypominający poruszanie się kaczki»

◊ Lisi chód «chód ostrożny, skradający się»

◊ Ślimaczy, żółwi chód «chód bardzo powolny»

przen. «powolny bieg, tok jakiejś sprawy»

◊ pot. żart. Mieć chody «bardzo szybko chodzić»

Ależ masz chody! - ani cię dogonić.

2. blm

«w odniesieniu do maszyn, mechanizmów itp.: ruch, normalne funkcjonowanie, działanie»

Dobry chód zegarka.

Regulować chód silnika.

◊ pot. Coś na chodzie «o czymś zdatnym do użytku, funkcjonującym, będącym w ruchu»

Kupić samochód na chodzie.

Motor był na chodzie.

◊ gw. miejska Ktoś (jeszcze) na chodzie «ktoś żywotny, w pełni sił»

3. lm M. chody

zwykle w lm «ścieżki, przejścia, korytarze, zwłaszcza podziemne i leśne; kanały nor zwierzęcych; chodniki»

Stałe chody zwierząt w lesie.

Podziemne chody kreta.

◊ pot. Mieć (gdzieś) chody «mieć stosunki, znajomości, protekcję, wpływy; mieć możliwość załatwienia czegoś drogą nieurzędową»

4. lm M. chody

tylko w lm, łow. «nogi psa myśliwskiego»

5. lm M. chody

sport. «rodzaj szybkiego marszu, jedna z konkurencji lekkoatletycznych»

Chód na 20 kilometrów.

Uprawiać chód (sportowy).

6. lm M. chody

sport. «ruchy, sposób posuwania się figur w szachach, warcabach itp. grach»

Chód konika szachowego.

chodu pot. «wykrzyknienie zachęcające do szybkiej ucieczki albo oznaczające szybką ucieczkę skądś; uciekaj! zwiewaj! w nogi! jazda! gazu!»

Gonią nas, chodu!

Złapał czapkę i chodu za drzwi.