- ciężki
- \ciężkiżcy, \ciężkiższy1. «mający duży ciężar, dużo ważący; dający się z trudem dźwigać»
Ciężki kamień, bagaż, pakunek, plecak.
Ciężka zbroja.
Ciężki wóz z węglem.
Jesteś cięższa niż ja.
∆ Ciężki bombowiec «bombowiec przystosowany do zabierania dużego ładunku bomb i pocisków»∆ Broń ciężka; broń ciężkiego kalibru «broń dużego kalibru, o dużej sile rażenia»∆ Gleba ciężka «typ gleby mało przewiewnej, złożonej z gliny, iłów»∆ Ciężka jazda, konnica, kawaleria, husaria «konnica silnie uzbrojona i opancerzona»∆ Przemysł ciężki «gałąź przemysłu obejmująca górnictwo węgla, hutnictwo, przemysł maszynowy i chemiczny»∆ chem. Ciężka woda «woda, której cząsteczka składa się z atomu tlenu i dwóch atomów deuteru; bezbarwna ciecz stosowana jako moderator w reaktorach jądrowych i w badaniach biologicznych»∆ Ciężki wodór «izotop wodoru o liczbie masowej 2, którego jądro złożone jest z jednego protonu i jednego neutronu; deuter»∆ fiz. techn. Metale ciężkie «metale nieżelazne oraz ich stopy, o ciężarze właściwym większym niż 4,5 G/cm3 (np. miedź, cynk, ołów, złoto, srebro, platyna)»∆ sport. Ciężka atletyka «dziedzina sportu obejmująca dwie dyscypliny: zapaśnictwo i podnoszenie ciężarów»∆ Waga ciężka «waga zawodników wynosząca w boksie ponad 80 kg, w podnoszeniu ciężarów ponad 82,5 kg, w zapasach ponad 87 kg»∆ wojsk. Ciężka artyleria «artyleria złożona z dział dużego kalibru, odznaczających się dużą siłą wybuchu pocisków i dalekim ich zasięgiem»przen. żart. «o człowieku ociężałym, leniwym, powolnym, nieruchawym»∆ Ciężki karabin maszynowy «karabin maszynowy przeznaczony do strzelania ze specjalnej podstawy ogniem ciągłym; cekaem»∆ Czołg ciężki «czołg ważący od 40 do 100 ton; także: czołg uzbrojony w armatę dużego kalibru»◊ pot. Ciężkie pieniądze, ciężki grosz, ciężka forsa itp. «dużo pieniędzy»◊ posp. Ciężki frajer, głupiec, idiota itp. «z pogardą, lekceważeniem o kimś bardzo głupim, naiwnym, łatwowiernym; wielki głupiec»◊ Ciężka cholera, do ciężkiej cholery, do licha ciężkiego itp. «przekleństwa»przen. «sprawiający wrażenie dużo ważącego; gęsty, nieprzejrzysty»Ciężkie chmury.
Ciężkie powietrze.
2. «z trudem się poruszający, nieruchawy, ociężały, powolny; zmęczony»Niezgrabna, ciężka dziewczyna.
Ciężkie kroki, ciężki chód.
Głowa ciężka, powieki ciężkie z niewyspania.
◊ Ktoś jest ciężki do czegoś (np. do rozmowy, do zabawy) «ktoś wykonuje coś z trudem, oporem, niechętnie, nieudolnie»◊ Ktoś ciężki w czymś (np. w tańcu, w dyskusji) «ktoś ociężały, powolny w wykonywaniu czegoś, uciążliwy jako partner w czymś»przen.a) «o czyjejś umysłowości, inteligencji i jej przejawach, o stylu, języku, utworze literackim, dziele sztuki, architekturze, stroju itp.: trudny w odbiorze, zawiły, nieprzejrzysty; nieudolny, niezręczny; masywny, pozbawiony lekkości, wdzięku, polotu»Ciężki dowcip.
Ciężka sztuka, ciężki film.
Ciężka sylwetka budynku.
Suknia ciężka, przeładowana ozdobami.
b) «o głosie, dźwiękach: głośny, a mało dźwięczny; niski, tubalny»Ciężkie tony, akordy.
3. «mocny, silny»Ciężki chwyt.
Ciężkie uderzenie.
Wymierzyć ciężki policzek.
◊ Ciężka ręka a) «ręka bijąca mocno» b) «twarde, surowe rządy» «ręka niezręczna, niewprawna w czymś»◊ Ciężki sen «twardy, nieprzerwany sen; sen męczący, nie dający wypoczynku»4. «wymagający dużo trudu, wysiłku; trudny do wykonania lub zniesienia; mozolny, uciążliwy, męczący; srogi, surowy»Ciężki oddech.
Ciężkie czasy, życie, położenie, obowiązki.
Ciężka droga, praca.
Los ciężki do zniesienia.
Najcięższe walki toczyły się w górach.
∆ Ciężkie roboty «praca w kopalniach, kamieniołomach itp., stosowana czasem jako kara dla przestępców»∆ Ciężkie więzienie «więzienie o surowej regule»◊ Ciężki kawałek chleba «z trudem zdobywane środki utrzymania»przen. «pełen napięcia, niepokojący, nieprzyjemny»Ciężka atmosfera.
Ciężkie milczenie.
5. «poważny, przytłaczający, przykry, bolesny, dotkliwy»Ciężki cios.
Ciężkie zmartwienie.
Ciężki kłopot.
Ciężka strata, krzywda.
Ciężki zarzut.
Ciężkie przekleństwo.
◊ Ciężka żałoba a) «żałoba po stracie kogoś bliskiego» b) «żałobny strój kobiecy, całkowicie czarny, z gęstym welonem»◊ Z ciężkim sercem «ze smutkiem, z niepokojem, z przykrością»6. «o stanach chorobowych: groźny, niebezpieczny, poważny; budzący obawę o życie»Ciężkie zapalenie płuc.
Ciężki stan rannego.
Ciężkie powikłania.
Ciężki wypadek.
7. «o pokarmach: obciążający przewód pokarmowy, trudny do strawienia; ciężko strawny»Ciężkie ciasto.
Zjeść ciężki obiad.
Gęś pieczona to ciężka potrawa.
Słownik języka polskiego . 2013.
