- czysty
- czyści, czystszy a. czyściejszy1. «nie zabrudzony, wolny od zanieczyszczeń»
Czysta bielizna.
Czysty, świeży śnieg.
Obrus czyściejszy od serwetek.
∆ Czysty papier «papier nie zapisany, nie zadrukowany»◊ Być czystym «nie mieć na sumieniu nic obciążającego, kompromitującego»◊ Mieć czyste ręce «nie dopuścić się nigdy żadnego przestępstwa, oszustwa»2. «nie zamglony, przejrzysty, przezroczysty»Czyste niebo; czysty lazur.
Czyste powietrze umożliwiło daleką widoczność.
∆ Brylant, diament czystej wody «brylant zupełnie bezbarwny lub z odcieniem srebrzystoniebieskawym, nie zawierający spotykanych zwykle w diamentach wrostków innych minerałów»3. «dźwięczny, wyraźny w brzmieniu, bez szmerów, nie zachrypnięty»Czysty śpiew, śmiech.
∆ jęz. Samogłoski czyste «samogłoski nie unosowione»∆ med. Czysty ton serca «ton serca bez szmerów»4. «zawierający składniki sobie tylko właściwe, z niczym nie zmieszany; wolny od zniekształceń, obcych wpływów»Woda chemicznie czysta.
Czysty tlen, chlor.
Czysta wełna, czysty jedwab.
Mówić czystą polszczyzną.
Przedstawiciel czystego romantyzmu.
∆ Czysta krew «krew zwierząt pochodzących od przodków nie łączących się z osobnikami innej rasy, hodowanych w czystości rasowej, np. konie czystej krwi arabskiej»∆ Filozofia czysta «filozofia oderwana od aktualnych zagadnień otaczającego życia»∆ Czysta sztuka «sztuka oderwana od aktualnych zagadnień otaczającego życia, służąca jedynie celom estetycznym»∆ Wódka czysta «wódka nie zaprawiona, nie zabarwiona, niegatunkowa»∆ biol. Hodowla czysta «hodowla jednego gatunku lub rasy zwierząt prowadzona bez krzyżowania z innym gatunkiem lub rasą»∆ filoz. Czysty rozum «w idealistycznej filozofii: rozum rozważany sam w sobie, w oderwaniu od doświadczenia»∆ łow. Czysty strzał «strzał śmiertelny»◊ Czysta herbata, woda «herbata, woda bez dodatków»5. «szlachetny, prawy, moralny»Czyste pobudki, zamiary.
Czyste serce.
Ktoś czysty jak brylant, jak kryształ, jak lilia, jak łza.
◊ Z czystym sumieniem «bez żadnych wahań i wątpliwości, z całkowitym przekonaniem o słuszności»◊ Mieć czyste sumienie «być przeświadczonym, że jest się bez winy»6. «wyrazisty, regularny, nie zamazany»Czysty profil.
Czysty rysunek.
7. «nie zadłużony»Dom o czystej hipotece.
∆ Czysty dochód «dochód pozostały po potrąceniu wydatków; sam zarobek»8. pot. «niewątpliwy, oczywisty, prawdziwy, zupełny»Czysty impertynent; czysty wariat.
Czysty nonsens; czysta prawda.
Czysty przypadek.
◊ Czysty ojciec, dziadek, czysta matka, babka itp. «o kimś bardzo podobnym do ojca, matki itp.; wykapany ojciec, wykapana matka itp.»czysta w użyciu rzecz. «wódka czysta»Butelka, kieliszek czystej wyborowej.
do czysta «zupełnie, całkowicie»Wymyć coś do czysta.
Wyzbyć się do czysta pieniędzy.
Słownik języka polskiego . 2013.
