- oczko
- n II, N. \oczkokiem; lm M. \oczkoka, D. oczek1. lm M. \oczkoka a. \oczkoki«małe oko; pieszczotliwie o oku»
Małe, chytre, rozbiegane oczka.
Piwne oczka dziecka.
Zamknij oczka i śpij.
∆ Pawie oczko a) «mieniące się tęczowo kółko na końcu piór ogonowych pawia, składające się z różnokolorowych kręgów stykających się w jednym punkcie; ozdoba, ornament w kształcie takiego kółka» b) zool. «Lebistes reticulatus, mała rybka słodkowodna z rzędu karpieńcokształtnych; pochodzi z Ameryki Południowej, hodowana w akwariach; gupik»∆ biol. Oczko proste «część składowa oka złożonego stawonogów stanowiąca pojedynczy układ optyczny; fasetka»∆ geogr. Oczko lodowcowe «małe, przeważnie okrągłe jezioro, powstałe w zagłębieniu po wytopieniu się brył lodu lodowcowego»◊ Być (czyimś) oczkiem w głowie «być faworyzowanym, wyróżnianym, być czyimś ulubieńcem»◊ pot. Puszczać, robić, sypać do kogoś (perskie) oczko «mrużyć oko znacząco, posyłać komuś kokieteryjne, porozumiewawcze spojrzenie»2. «drogi kamień (lub jego imitacja) wprawiony w pierścionek»Pierścionek z oczkiem, bez oczka.
Oczko wypadło z pierścionka.
Wprawić nowe oczko do pierścionka.
3. zwykle w lm «krople tłuszczu pływające po powierzchni jakiegoś płynu, zwykle zupy»Oczka tłuszczu pływają w rosole.
4. «mały, okrągły otwór, dziurka»Tarka, sitko o dużych oczkach.
5. «pętelka z włóczki, sznurka itp. zrobiona szydełkiem, na drutach, wiązana, pleciona ręcznie lub maszynowo, będąca ogniwem w jakiejś robocie dziewiarskiej lub siatkarskiej»Oczka sieci.
Nabrać, narzucić oczka na druty.
∆ Zgubić oczko a) «zmniejszyć liczbę oczek o jedno przez przerobienie dwóch oczek jednocześnie» b) «omyłkowo zostawić oczko nie przerobione, pominąć jedno oczko»∆ Oczko poleciało, puściło, poszło «w tkaninie trykotowej: po przetarciu lub pęknięciu nitki oczko się spruło»∆ Podnosić, łapać oczka «zarabiać rząd sprutych oczek w pończosze»6. tylko w lp «rodzaj gry hazardowej w karty; także: określenie dwudziestu jeden punktów w tej grze»7. pot. «znak na karcie do gry, liczony jako punkt»Mieć dziesięć oczek w karcie (w kartach).
8. druk. «górna część czcionki o wypukłej rzeźbie, dająca w druku odbicie litery lub innego znaku»9. ogr. «pączek na bulwie ziemniaka; także: pączek liściowy rośliny szlachetnej, przeszczepiany na inne rośliny»
Słownik języka polskiego . 2013.