- praca
- ż II, DCMs. \pracacy; lm D. prac1. «świadoma, celowa działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr materialnych lub kulturalnych, będąca podstawą i warunkiem istnienia i rozwoju społeczeństwa; wykonywany zawód, zajęcie, zatrudnienie, robota, akcja»
Praca fizyczna, umysłowa, ręczna, biurowa.
Praca sezonowa, dorywcza.
Praca dniówkowa (na dniówkę), akordowa (na akord).
Praca zbiorowa, zespołowa.
Praca zarobkowa, zawodowa.
Praca pedagogiczna, wychowawcza.
Praca naukowa.
Praca twórcza, literacka, publicystyczna.
Praca społeczna, polityczna.
Ciężka, lekka, gorączkowa, monotonna, mozolna, żmudna, wyczerpująca praca.
Rzetelna, ofiarna praca.
Praca ponad siły, w pocie czoła.
Praca górnika, kolejarza.
Praca stoczni.
Praca w kopalni, w fabryce, w gospodarstwie.
Praca w handlu, w przemyśle.
Praca na kolei, na roli.
Praca nad filmem.
Praca nad dzieckiem, nad sobą.
Praca z młodzieżą.
Praca przy maszynie.
Ciągłość, tempo pracy.
Czas, dzień, godziny pracy.
Nawał, ogrom pracy.
Plan, podział, organizacja pracy.
Prawo do pracy.
Warsztat, stanowisko pracy.
Dojść do czegoś (własną) pracą.
Oddać się, poświęcić się pracy.
Odrywać się od pracy.
Przykładać się do pracy.
Wykonać jakąś pracę.
Wziąć się, zabrać się do pracy.
Wkładać w coś dużo pracy.
Wywiązywać się (dobrze) z pracy.
Czyjaś praca idzie na marne.
Praca wre.
Wypadek przy pracy.
Zdolność, niezdolność do pracy.
∆Praca mechaniczna «praca wykonywana za pomocą maszyn i urządzeń mechanicznych; przen. praca bezmyślna»∆Praca pionierska «działanie zapoczątkowujące coś, wprowadzające coś nowego; nowatorstwo»∆Praca zlecona «praca powierzona specjaliście do wykonania w domu, poza godzinami służbowymi, wynagradzana oddzielnie»∆ Bezpieczeństwo i higiena pracy (bhp) «ogół środków i urządzeń mających zapewnić warunki pracy eliminujące zagrożenie życia lub zdrowia zatrudnionych»∆ Dyscyplina pracy «ogół przepisów mających na celu zapewnienie należytego wykonania pracy w poszczególnych zakładach, a tym samym w państwie»∆ Karta pracy «karta służąca do rejestrowania wykonanych przez pracownika czynności»∆ Ludzie pracy, świat pracy; człowiek pracy «warstwa społeczeństwa utrzymująca się z pracy zarobkowej; człowiek pracujący zarobkowo»∆ Nakaz pracy «obowiązujący przydział pracy»∆ Święto Pracy «dzień 1 maja obchodzony jako międzynarodowe święto ludzi pracy»∆ Współzawodnictwo pracy «w ustroju socjalistycznym: rywalizacja w dążeniu do osiągnięcia coraz lepszych wyników pracy»∆ Wydajność pracy «ilość produkcji otrzymywana w określonej jednostce czasu»∆ ekon. Praca produkcyjna «praca, której celem jest przystosowanie dóbr przyrody do potrzeb człowieka; działalność w dziedzinie produkcji materialnej, której rezultatem jest wartość użytkowa; produkcja tworząca dochód narodowy»∆ Praca nieprodukcyjna «praca wykonywana poza dziedziną produkcji materialnej, nie tworząca bezpośrednio dochodu narodowego, obejmująca działalność oświatową, kulturalną, ochronę zdrowia itp.»∆ hist. Praca organiczna, praca u podstaw «hasło i program pozytywistów polskich po powstaniu styczniowym zalecające dążenie do podniesienia gospodarczego i kulturalnego kraju»∆ praw. Prawo pracy «ogół przepisów regulujących stosunki między pracownikami a pracodawcą, określających obowiązki i uprawnienia pracownika i pracodawcy względem siebie»◊ Praca benedyktyńska «praca żmudna, wymagająca drobiazgowej dokładności i wielkiej pracowitości»◊ Praca syzyfowa «praca ciężka, bezcelowa, skazana na niepowodzenie, idąca na marne (od imienia mitologicznego Syzyfa)»◊ Cześć pracy! pot. lub żart. «rodzaj pozdrowienia powitalnego lub pożegnalnego (dawniej używane zwłaszcza przez zetempowców)»□ Bez pracy nie ma kołaczy.□ Cierpliwością i pracą ludzie się bogacą.□ Jaka praca, taka płaca.□ Praca tuczy, bieda uczy.□ Praca nie zając - nie ucieknie.□ Żadna praca nie hańbi.2. «wytwór pracy człowieka, opracowanie czegoś; dzieło, utwór»Praca monograficzna, popularnonaukowa.
Praca o muzyce, o sztuce.
Prace pisemne z języka polskiego.
Napisać, ogłosić, wydać pracę na jakiś temat, z jakiegoś zakresu, z jakiejś dziedziny.
Ocenić, skrytykować czyjeś prace.
Praca poświęcona czemuś.
Cykl, wybór, wystawa jakichś prac.
∆ Praca dyplomowa, magisterska, doktorska, habilitacyjna «rozprawa, projekt itp. stanowiące podstawę do uzyskania odpowiedniego dyplomu, tytułu naukowego»3. zwykle w lm «czynność człowieka (także zwierzęcia) oraz związany z nią wysiłek mięśniowy, intelektualny itp.; funkcjonowanie, działanie organizmu, organu, mechanizmu, maszyny itp.; proces, przebieg jakiejś czynności, jakiegoś działania»Praca organizmu, nóg, mięśni, nerwów, serca.
Praca myśli wyobraźni, pamięci.
Bezawaryjna, prawidłowa, zautomatyzowana praca tokarki, silnika, urządzeń świetlnych.
4. tylko w lp «zajęcie, zatrudnienie jako źródło zarobku; posada, zarobkowanie»Praca etatowa.
Dostać, otrzymać gdzieś pracę.
Rzucić, stracić, zmienić pracę.
Usunąć, zwolnić kogoś z pracy.
Wymówić, wypowiedzieć komuś pracę.
Zakład, miejsce pracy.
∆ Umowa o pracę «umowa, w której pracownik zobowiązuje się do wykonywania dla pracodawcy określonej pracy za odpowiednim wynagrodzeniem»◊ pot. Iść do pracy «zacząć gdzieś pracować zarobkowo»◊ Podziękować za pracę «wypowiedzieć komuś pracę; rozwiązać z kimś stosunek pracy»◊ Żyć z pracy rąk «utrzymywać się z pracy fizycznej»5. tylko w lm «działalność zespołowa, ogół czynności grupy ludzi realizujących wspólnie jakieś zadanie»Prace badawcze, doświadczalne, porządkowe.
Prace murarskie, transportowe.
Prace polowe, żniwne.
6. pot. «instytucja, w której się pracuje zarobkowo; miejsce pracy, zatrudnienia»Być, przebywać w pracy.
Nieobecność w pracy.
Koledzy z pracy.
7. fiz. «jedna z podstawowych wielkości mechanicznych określająca wartość energii potrzebnej do przemieszczenia ciała w przestrzeni, równająca się iloczynowi wartości siły (działającej na ciało) mnożonej przez wartość przebytej (przez to ciało) drogi»◊ Jednostki pracy «jednostki, którymi mierzy się pracę: erg, dżul, kilogramometr itp.»
Słownik języka polskiego . 2013.
