ściskać

ndk I, \ściskaćam, \ściskaćasz, \ściskaćają, \ściskaćaj, \ściskaćał, \ściskaćany - ścisnąć dk Va, \ściskaćnę, ściśniesz, ściśnij, \ściskaćnął, \ściskaćnęła, \ściskaćnęli, ściśnięty, \ściskaćnąwszy

1. «wywierać ucisk na coś ze wszystkich albo z dwóch przeciwnych stron (zwykle w celu zmniejszenia objętości, rozgniecenia czegoś itp.); przyciskać, gnieść, zwierać»

Ściskać coś obcęgami.

Ścisnąć skronie dłońmi.

◊ Coś ściska kogoś za gardło, w gardle «ktoś czuje ucisk w gardle spowodowany silnym wzruszeniem, strachem, żalem itp.; komuś zbiera się na płacz»

◊ Smutek, żal, przeczucie itp. ściska serce «ktoś odczuwa przejmujący smutek, żal; kogoś trwoży przeczucie itp.»

◊ Głód ściska komuś wnętrzności, kiszki, żołądek «ktoś odczuwa silny głód»

◊ Kogoś ściska w żołądku, pot. w dołku, w środku «ktoś odczuwa ucisk z powodu lęku, głodu itp.»

◊ Mróz ściska «jest duży mróz, bardzo zimno, mróz ścina ziemię, rzekę itp.»

2. «mocno opasywać, przewiązywać, zaciskać»

Ściskać kożuch paskiem.

Ścisnąć paczkę sznurkiem.

3. «mocno trzymać; ujmować uściskiem»

Ściskać kij, karabin w dłoni.

Ściskać monetę w ręce.

Ściskać kapelusz w rękach.

Ściskać teczkę pod pachą.

◊ Ścisnąć zęby «nie zareagować odruchowo na coś przykrego, sprawiającego ból, znieść coś w milczeniu»

4. zwykle ndk «obejmować kogoś uściskiem, w uścisku, wyrażając w ten sposób sympatię, wdzięczność»

Ściskać kogoś czule, serdecznie, wylewnie.

Ściskać po bratersku, ściskać z czułością, z rozczuleniem.

Ściskać z całej duszy, z głębi serca, z całej siły.

Ściskać kogoś za szyję.

Ściskać kogoś w objęciach.

◊ Ściskać czyjąś rękę, dłoń «ujmować czyjąś dłoń na znak powitania lub pożegnania»

5. częściej dk «spowodować ciasne, zwarte ustawienie czegoś, kogoś; stłoczyć»

Pasażerowie ściśnięci w przedziale.

Ścisnąć szeregi.

Ścisnąć książki na półce.

ściskać się - ścisnąć się

1. «ulegać ściśnięciu, zwarciu»

Pięści się komuś ściskają.

Zęby mu się ścisnęły.

◊ Serce się ściska komuś albo w kimś «ktoś odczuwa żal, smutek»

2. «mocno siebie czymś opasywać, przewiązywać, krępować»

Ściskać się pasem, gorsetem.

3. «obejmować się w uścisku, brać się wzajemnie w ramiona»

Ściskali się jak bracia.

Ściskał się z przyjacielem.

◊ Ściskać się za ręce «wymieniać uściski rąk, podawać sobie ręce»

4. «tłoczyć się, skupiać się, siadać, ustawiać się ciasno jeden obok drugiego»

Ścisnąć się w gromadkę.

Ścisnąć się na ławce.